جراحی تاندون روتاتور کاف شانه برای ترمیم تاندون‌های پاره شده یا آسیب دیده در روتاتور کاف، گروهی از تاندون‌ها و عضلاتی که مفصل شانه را احاطه کرده‌اند، انجام می‌شود. روتاتور کاف نقش مهمی در عملکرد شانه دارد و با فراهم کردن استحکام، حرکات مختلفی مانند بلند کردن و چرخش بازو را امکان‌پذیر می‌نماید.
روتاتور کاف وظیفه حفظ ثبات گوی و کاسه در مفصل، اطمینان از هم ترازی مناسب و تسهیل حرکات نرم و کنترل شده را بر عهده دارد. آسیب یا پارگی تاندون روتاتور کاف، می‌تواند به طور قابل توجهی بر عملکرد شانه تأثیر بگذارد و درد، ضعف و محدودیت دامنه حرکتی ایجاد کند. برای درمان آسیب‌های تاندون روتاتور کاف شانه می‌توان از روش جراحی شانه هم به صورت باز و هم به صورت لیزری استفاده کرد.
در این نوشتار، تلاش می کنیم، درک جامعی از جنبه‌های مختلف جراحی روتاتور کاف شانه از جمله آناتومی و عملکرد روتاتور کاف، علل شایع آسیب‌های روتاتور کاف، تشخیص و علائم پارگی روتاتور کاف، گزینه‌های درمانی غیرجراحی، و … را ایجاد نماییم. علاوه بر این، تکنیکهای جراحی مورد استفاده برای ترمیم تاندون روتاتور کاف، فرآیند توانبخشی، عوارض و خطرات احتمالی، و همچنین نتایج مورد انتظار و میزان موفقیت جراحی را نیز به طور کامل بررسی خواهیم نمود. پس با ما همراه باشید.
روتاتور کاف از چهار تاندون تشکیل شده است که از ماهیچه‌های شانه سرچشمه گرفته و پس از ترکیب با یکدیگر، ساختار ورقه مانندی را تشکیل می‌دهند که در نهایت سر استخوان بازو (استخوان بازو) را احاطه می‌کند. این تاندون‌ها شامل تاندون‌های:
هستند. تاندون‌ها به نواحی خاصی روی استخوان بازو متصل می‌شوند و با هم کار می‌کنند تا مفصل شانه را تثبیت کنند.
عملکرد اصلی روتاتور کاف ایجاد ثبات در مفصل شانه و فراهم کردن امکان انجام حرکات دقیق و ظریف است. تاندون‌های روتاتور کاف در هماهنگی با عضلات بزرگتر اطراف شانه کار می‌کنند تا حرکات شانه را کنترل و هماهنگ نمایند. حرکاتی مانند بلند کردن بازو از بالای سر، چرخش بازو به بیرون یا داخل، و رساندن بازو به دیگر نقاط بدن. روتاتور کاف همچنین نقش مهمی در پایداری پویا (dynamic stability) ایفا می‌کند، به‌ویژه در حین فعالیت‌هایی که شامل حرکات مکرر یا شدید بازو باشد، مانند پرتاب کردن، شنا کردن یا بلند کردن اجسام سنگین. این تاندون به جلوگیری از جابجایی بیش از حد مفصل کمک می‌کند و باعث می شود سر بازو در مرکز حفره گلنوئید باقی بماند.
آسیب روتاتور کاف ممکن است به دلیل عوامل مختلفی از جمله ضربه حاد، تغییرات مخرب و استفاده بیش از حد رخ دهد. صدمات یا ضربه شدید و حاد ممکن است در اثر افتادن، تصادف یا مواجهه با نیروی بیش از حد و ناگهانی که به شانه اعمال شده ، ایجاد شود. تغییرات مخرب یا دژنراتیو در تاندون‌ها می‌تواند با روند طبیعی پیری یا بیماری های زمینه‌ای مانند تاندونیت شانه یا تندینوز مرتبط باشد. و درنهایت صدمات ناشی از استفاده بیش از حد اغلب به تدریج در طول زمان به دلیل فعالیت‌های مکرر دست بالای سر (مانند نقاشی سقف به مدت طولانی) یا فشار مکرر روی مفصل شانه ایجاد می‌شود.
عوامل شایع دیگری نیز می توانند منجر به آسیب روتاتور کاف شوند. عواملی مثل: سن (از آنجایی که تاندون‌ها با افزایش سن بیشتر مستعد تخریب می‌شوند)، مشاغل یا ورزش‌های خاصی که شامل حرکات مکرر شانه، وضعیت نامناسب، عدم تعادل عضلانی و شرایط پزشکی زمینه‌ای مانند دیابت یا اختلالات تیروئید است. درک آناتومی، عملکرد‌ها و علل آسیب‌های روتاتور کاف، پایه و اساس درک اهمیت تشخیص و درمان سریع این آسیب است. ترمیم روتاتور کاف شانه و انتخاب روش درمانی ارتباط مستقیمی با نوع آسیب به این تاندون دارد.
علاوه بر این موارد، ممکن است در اثر یک سانحه شما دچار شکستگی شانه شوید و متعاقب با آن، تاندون‌های روتاتور کاف شما نیز صدمه ببینند.
عمل تاندون‌های روتاتور کاف شانه یکی از جراحی‌های متداول شانه است که اگز توسط دکتر فوق تخصص به درستی انجام شود، می‌تواند نتایج خوبی را در بر داشته باشد. در ادامه نتیجه عمل تاندون روتاتور کاف شانه که توسط آقای دکتر روزبه تقوی انجام شده است را خواهیم دید.
پارگی روتاتور کاف می‌تواند با علائم و نشانه‌های مختلفی ظاهر شود که بسته به شدت پارگی ممکن است متفاوت باشد. نشانه‌های رایج پارگی روتاتور کاف عبارتند از:
کشیدگی تاندون شانه نیز علائمی مشابه با پارگی تاندون روتاتور کاف دارد و روند درمان آن با توجه به مقدار آسیب متفاوت است. در مورد کشیدگی ناندون شانه در مطلب زیر به صورت مفصل توضیح دادیم و به شما پیشنهاد می‌کنیم که این مطلب را نیز مطالعه نمایید.
تشخیص پارگی روتاتور کاف، پزشک معاینات مختلفی انجام می دهد.
برای تشخیص پارگی روتاتور کاف، یک متخصص پزشکی یا ارتوپد، یک معاینه فیزیکی کامل از شانه انجام می‌دهد. معاینه معمولا شامل موارد زیر باشد:
تست‌های تصویربرداری تشخیصی نیز اغلب برای تأیید تشخیص و ارزیابی میزان پارگی روتاتور کاف استفاده می‌شود. تست هایی مثل:
براساس معاینات و تشخیص ها، پارگی‌های روتاتور کاف را می‌توان به دو دسته اصلی طبقه‌بندی کرد:
پارگی روتاتور کاف شانه می‌تواند توسط تست‌های پزشکی توسط یک فوق تخصص شانه به سادگی و با روش‌هایی که بالاتر گفتیم، تشخیص داده شود. ولی اگر به دنبال روش تست خانگی پارگی تاندون‌های روتاتور کاف شانه هستید به شما پیشنهاد می‌کنیم که کارهای زیر را انجام دهید:
آزمایش اول: انگشت شست خود را به سمت پایین گرفته و سپس دست خود را در زاویه ۴۵ درجه نسبت به بدن خود در طرفین قرار دهید. سپس با دست دیگر خود، دست مورد آزمایش را به سمت پایین فشار دهید. در صورتی که احساس درد کردید یا ضعفی را در دست خود احساس کردید، احتمال پارگی روتاتور کاف وجود دارد.
آزمایش دوم: انگشت شست خود را به سمت بالا گرفته و دست خود را در کنار بدن خود نگه دارید. حالا دست خود به سمت بالا و تا بالای سر حرکت دهید و سپس به آرامی به سمت پایین بیاورید. در صورتی که نتوانید دست خود را به آرامی به سمت پایین بیاورید و آن را به درستی کنترل کنید و یا دست به صورت ناگهانی به سمت پایین افتاد و احساس درد شدیدی داشتید، احتمال پارگی تاندون بسیار بالا است.
آزمایش سوم: دست خود را به پشت کمر خود ببرید و سپس سعی کنید که دست خود را از پشت خود بالا بیاورید. در صورتی که نتوانستید این کار را انجام دهید یا درد زیادی را داشتید، احتمال پارگی تاندون وجود دارد.
در صورتی که در هر کدام از آزمایش‌های گفته شده در بالا احساس درد، ضعف و یا هر گونه علائم مشکوک داشتید، هر چه سریع‌تر به یک پزشک فوق تخصص شانه برای تشخیص دقیق آسیب خود مراجعه کنید.
پیش از اقدام برای جراحی روتاتور کاف شانه، پزشکان اقدام به درمان های غیرجراحی می کنند.
درمان اولیه پارگی روتاتور کاف اغلب شامل اقداماتی محتاطانه برای کاهش درد و التهاب است. اقداماتی شامل موارد زیر:
فیزیوتراپی نقش مهمی در درمان پارگی روتاتور کاف شانه دارد. یک فیزیوتراپیست عموما بیمار را با یک برنامه توانبخشی مناسب راهنمایی می‌کند. برنامه ای که شامل موارد زیر است:
نیاز به تاکید است که طراحی و اجرای حرکات مناسب برای درمان آسیب روتاتور کاف حتما نیاز به تخصص پزشکی دارد و باید زیرنظر فیزیوتراپ انجام شود.
تزریق کورتیکواستروئید (Corticosteroid) ممکن است گاهی برای کاهش درد و کاهش التهاب در شانه در نظر گرفته شود. این تزریق‌ها دارو‌های ضد التهابی را مستقیماً به مفصل شانه یا بورس اطراف تاندون‌های روتاتور کاف وارد می‌کنند. آن‌ها می‌توانند درد را به طور موقت تسکین دهند و ممکن است همراه با فیزیوتراپی استفاده شوند.
تصمیم برای انجام جراحی تاندون روتاتور کاف شانه، تصمیمی بسیار فردی است و به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
قبل از انجام عمل جراحی تاندون روتاتور کاف شانه، یک ارزیابی پزشکی جامع و ارزیابی قبل از عمل انجام می‌شود. این ارزیابی معمولاً شامل موارد زیر است:
همچنین مشاوره با جراح برای بحث در مورد خطرات، مزایا و انتظارات جراحی بسیار مهم است. در طول این گفتگو، جراح روش جراحی خاص، خطرات و عوارض احتمالی، نتایج مورد انتظار و روند توانبخشی پس از عمل را توضیح خواهد داد.
آماده‌سازی برای دوره بهبودی شامل چند مورد ملاحظات است، از جمله:
یکی از پرتکرارترین سوالات بیماران این است که چه زمانی باید نسبت به جراحی تاندون‌های روتاتور کاف شانه اقدام کرد. در صورتی که بر اثر زمین خوردن یا یک آسیب فیزیکی شدید، تاندون‌های روتاتور کاف پاره شوند و بیمار سن زیر ۶۵ سال داشته باشد، گزینه جراحی معقولانه‌ترین روش درمانی است.
در صورتی که آسیب به حدی باشد که تاندون از روی استخوان کنده شده باشد نیز جراحی تاندون‌های روتاتور کاف به عنوان روش درمانی انتخاب می‌شود.
در صورتی که بیمار سن بالایی داشته باشد یا پارگی تاندون بر اثر ضربه نباشد، در ابتدا معاینه دقیق بالینی انجام شده و گزینه‌های دیگر درمانی مانند دارودرمانی و فیزیوتراپی برای بیمار تجویز می‌شود.
در نهایت پیشنهاد ما به تمام بیماران این است که در صورتی که دردی در شانه خود احساس می‌کنند و احتمال پارگی تاندون روتاتور کاف وجود دارد، در اولین فرصت به پزشک فوق تخصص شانه مراجعه کرده و نسبت به معاینه دقیق اقدام کنند تا فرصت طلایی درمان از دست نرود.
مانند هر روش جراحی، جراحی تاندون روتاتور کاف شانه نیز دارای خطرات خاصی است، از جمله:
جراحان از چندین استراتژی برای به حداقل رساندن خطر عوارض استفاده می‌کنند، از جمله انتخاب تکنیک جراحی مناسب، برنامه‌ریزی دقیق قبل از عمل، رعایت پروتکل‌های استریل و نظارت دقیق بعد از عمل. علاوه بر این، پیروی از دستورالعمل‌های جراح در مورد مراقبت‌های بعد از عمل و فیزیوتراپی برای به حداقل رساندن خطر عوارض و بهبود بهینه بسیار مهم است.
عفونت‌های بعد از عمل، اگرچه نادر است، ممکن است رخ دهد. علائم عفونت شامل افزایش درد، قرمزی، تورم، گرما یا تخلیه از محل برش است. در صورت مشاهده هر گونه علائم عفونت، لازم است که فوراً با جراح برای ارزیابی و مدیریت مناسب تماس بگیرید.
سعی شد در این مقاله به طور کامل به همه ی جوانب جراحی تاندون روتاتور کاف شانه پرداخته شود. این جراحی یک گزینه درمانی رایج و مؤثر برای افرادی است که آسیب‌های قابل توجهی در روتاتور کاف دارند که عملکرد شانه را مختل می‌کند و باعث درد مداوم می‌شود. تشخیص به موقع و مدیریت مناسب برای جلوگیری از آسیب بیشتر و بهینه‌سازی نتایج بسیار مهم است. درک آناتومی و عملکرد روتاتور کاف، شناخت علائم و نشانه‌های پارگی روتاتور کاف و به دست آوردن تشخیص دقیق از مراحل ضروری در روند درمان است. درمان‌های غیرجراحی مانند استراحت، فیزیوتراپی و دارو‌ها ممکن است برای برخی از افراد مؤثر باشد، اما جراحی زمانی ضروری می‌شود که رویکرد‌های محتاطانه تر در تسکین و بازیابی عملکرد شانه ناکام باشند.
با اینکه جراحی خطرات و عوارض بالقوه‌ای را به همراه دارد، مراقبت و توانبخشی مجدانه پس از عمل می‌تواند این خطرات را به حداقل برساند و نتایج عمل را بیشتر کند. گزینه‌های درمانی جایگزین هم، مانند فناوری‌های نوظهور و رویکرد‌های غیر متعارف، در حال بررسی هستند و ممکن است نویدبخش آینده باشند.
سخن آخر اینکه عمل روتاتور کاف شانه یک گزینه درمانی ارزشمند است که می‌تواند به طور قابل توجهی کیفیت زندگی افراد مبتلا به آسیب روتاتور کاف را بهبود بخشد. از طریق پیشرفت در تکنیکهای جراحی و پروتکل‌های توانبخشی، امیدی برای بهبود مستمر در نتایج و توسعه رویکرد‌های درمانی مؤثرتر در آینده وجود دارد.
