مراقبت‌های بعد از عمل آرتروسکوپی شانه، یکی از مهمترین اقداماتی است که باید در طول زمان برای بهبودی پس از جراحی انجام دهید و از آنجایی که یک دستورالعمل مناسب می‌تواند ضریب بهبودی شما را تا حد زیادی افزایش دهد، در این مطلب تصمیم گرفتیم که به راهنمایی دکتر روزبه تقوی، فوق تخصص دست و شانه، یک مطلب جامع و کامل را برای شما فراهم کنیم.
آرتروسکوپی شانه چیست؟
جراحی آرتروسکوپی شانه یک روش جراحی است که برای تشخیص و درمان مشکلات شانه استفاده می‌شود و نسبت به رویکردهای دیگر جراحی، کمتر تهاجمی است. عمل جراحی آرتروسکوپی شانه ممکن است برای شرایطی مانند پارگی‌های روتاتور کاف یا گیر افتادگی شانه انجام شود. در روش‌های جراحی کم تهاجمی مانند آرتروسکوپی، برش‌های کوچک‌تری نسبت به جراحی سنتی ایجاد می‌شود. اندازه هر برش تقریباً به اندازه سوراخ کلید است.
در طول این عمل، جراح یک دوربین کوچک به نام آرتروسکوپ را از طریق یک برش کوچک، وارد پوست می‌کند. این دوربین تصاویر مفصل شانه را بر روی یک مانیتور نمایش می‌دهد. پزشک شما برای یافتن علت آسیب‌دیدگی شانه به این تصاویر نگاه می‌کند. در صورت نیاز به ترمیم شانه، پزشک از ابزارهای جراحی مینیاتوری برای بازگرداندن تحرک شانه استفاده می‌کند.
جراحی آرتروسکوپی شانه برای چه آسیب‌هایی انجام می‌شود؟
آرتروسکوپی شانه می‌تواند بافت ملتهب و آسیب‌دیده را بردارد. این روش جراحی می‌تواند برای درمان آسیب‌هایی مانند موارد زیر نیز استفاده شود:
- آسیب تاندون عضله دوسر بازو (تاندونیت): تاندونیت دوسر بازویی (درد تاندونی دوسر) التهاب و تحریک در سر بلند تاندون دوسر بازویی است.
- خارهای استخوانی: خارهای استخوانی یا (استئوفیت) برجستگی‌های صاف استخوانی هستند که معمولاً نزدیک به مفصل‌ها ایجاد می‌شوند.
- شانه یخ‌زده: شانه یخ‌زده که به آن کپسولیت چسبنده نیز گفته می‌شود، وضعیتی است که با درد و خشکی مفصل شانه همراه است.
- پارگی لابروم، آسیب به بافت اطراف حفره مفصل شانه: پارگی‌های SLAP (superior labrum anterior to posterior) زمانی رخ می‌دهد که غضروف قسمت داخلی مفصل شانه شما دچار پارگی شود. این آسیب با عمل لابروم شانه درمان می‌شود.
- آرتروز: آرتروز استخوانی (استئوآرتریت) شایع‌ترین نوع آرتروز است و زمانی رخ می‌دهد که غضروف‌ها ساییده، و استخوان‌ها نیز بر روی‌هم ساییده شوند. آرتروز شانه یکی از آسیب‌های نسبتا شایع بعد از آسیب به شانه است.
- پارگی روتاتور کاف: پارگی کامل یا جزئی تاندون‌های چرخاننده (روتاتور کاف) باعث می‌شود بلندکردن و حرکت‌دادن بازو دشوار شود. جراحی تاندون روتاتور کاف برای این آسیب به عنوان روش درمانی انتخاب می‌شود.
- دررفتگی شانه: دررفتگی زمانی اتفاق می‌افتد که استخوان‌های مفصل شانه، به دلایلی مانند آسیب‌های ورزشی از جای طبیعی خود خارج شوند. در صورتی که دررفتگی بیش از ۱ بار اتفاق بیافتد، بیمار مستعد دررفتگی مکرر شانه است و تنها راه درمان آن، جراحی دررفتگی شانه خواهد بود.
- تاندونیت روتاتور کاف: کشیدگی و پارگی تاندون شانه بر اثر عوامل مختلفی روی می‌دهد که در صورتی که پارگی به صورت تمام ضخامت باشد، تنها راه درمانی ممکن، جراحی آرتروسکوپی شانه و دوختن تاندون پاره شده است.
- سندرم ایمپینجمنت شانه: سندروم گیر افتادگی شانه به حالتی گفته می‌شود که در آن تاندون‌های روتاتور کاف شانه به صورت مداوم با استخوان آکرومیون برخورد کرده و این برخوردها باعث التهاب در به وجود آمدن پارگی در این تاندون می‌شود.
مراقبت های بعد از عمل آرتروسکوپی شانه
در این بخش به معرفی مراقبت های بعد از عمل آرتروسکوپی شانه می‌پردازیم که می‌توانند در بهبود سریع‌تر پس از جراحی مؤثر باشند؛ اما باید به این نکته توجه داشت که بهبودی هر فرد با سرعت متفاوتی انجام می‌شود.
فعالیت‌های روزمره
- هنگام خستگی استراحت کنید. داشتن خواب کافی شبانه، روند بهبودی را سرعت می‌بخشد. ممکن است در صورت خوابیدن روی صندلی راحتی، احساس راحتی بیشتری داشته باشید. برای اینکه بازو و شانه شما بهتر شود، درحالی‌که دراز کشیده‌اید، یک بالش نازک زیر پشت بازوی خود نگه دارید.
- هر روز سعی کنید راه بروید و زمان و مسافت پیاده‌روی خود را کم‌کم افزایش بدهید. راه‌رفتن جریان خون را تقویت می‌کند و به پیشگیری از ذات‌الریه و یبوست کمک می‌کند.
- به مدت ۲ تا ۳ هفته از بلند کردن هر چیزی که سنگین‌تر از بشقاب یا لیوان است، خودداری کنید. باید به شانه خود زمان بهبودی بدهید.
- ممکن است بازوی شما در آویز طبی قرار گیرد. در این صورت باید به مدت چند روز تا چند هفته از آویز استفاده کنید.
- می‌توانید هنگام لباس پوشیدن یا شستشو، آویز را بردارید.
رژیم غذایی
- می‌توانید رژیم غذایی معمولی خود را دنبال کنید. اگر معده شما ناراحت و حساس است، غذاهای ملایم و کم‌چرب مانند برنج ساده، مرغ گریل شده، نان تست و ماست را امتحان کنید.
- مایعات زیادی بنوشید، مگر اینکه پزشکتان به شما توصیه کند که این کار را انجام ندهید.
- اگر متوجه شدید که بعد از عمل جراحی، روده‌های شما به طور منظم کار نمی‌کنند، نگران نشوید. این اتفاق رایجی است. سعی کنید از یبوست و زور زدن هنگام دفع مدفوع خودداری کنید. برای غلبه بر این مشکل از مواد غذایی سرشار از فیبر استفاده کنید. اگر بعد از چند روز هنوز دفع مدفوع نداشته‌اید، در مورد مصرف ملین ملایم با پزشک خود صحبت کنید.
مصرف داروها
- پزشک متخصص به شما خواهد گفت که چه زمانی می‌توانید مصرف داروهای خود را دوباره شروع کنید. همچنین در مورد مصرف هر داروی جدیدی دستورالعمل‌ها و توصیه‌های ضروری را دریافت خواهید کرد.
- اگر مصرف آسپرین یا برخی داروهای رقیق‌کننده خون دیگر را قطع کردید، پزشک به شما خواهد گفت که چه زمانی باید دوباره مصرف آنها را شروع کنید.
- مسکن‌ها را دقیقاً طبق دستور پزشم مصرف کنید.
- اگر پزشک برای درد شما داروی تجویزی داده است، آن را طبق دستور مصرف کنید.
- می‌توانید از مسکن‌های بدون نسخه نیز استفاده کنید.
- اگر مصرف داروی مسکن باعث ناراحتی معده شما می‌شود:
- داروهای خود را بعد از غذا مصرف کنید.
- با نظارت پزشک، داروی موردنظر را با داروی دیگری جایگزین کنید.
- اگر پزشک برای جلوگیری از عفونت، آنتی‌بیوتیک تجویز کرد، آنها را دقیقاً طبق دستور مصرف کنید. مصرف به‌موقع آنتی‌بیوتیک‌ها برای تأثیرگذاری بیشتر بسیار مهم است.
مراقبت از جای بخیه
- اگر روی بخیه‌تان پانسمان وجود دارد، آن را تمیز و خشک نگه دارید. معمولاً می‌توانید ۲ تا ۳ روز بعد از جراحی آن را بردارید.
- اگر بخیه شما باز است، ناحیه آن را تمیز و خشک نگه دارید.
- اگر روی بخیه نوارهای چسب وجود دارد، چسب را به مدت یک هفته یا تا زمانی که خودبه‌خود جدا شود، نگه دارید.
کمپرس یخ
- برای کاهش تورم و درد، به مدت ۱۰ تا ۲۰ دقیقه روی شانه خود یخ یا کمپرس سرد قرار دهید. این کار را هر ۱ تا ۲ ساعت تکرار کنید و یک پارچه نازک بین یخ و پوست خود قرار دهید.
پیگیری مراقبت‌های بعدی بخش مهمی از درمان و امنیت شما است. حتماً برای تمام قرارهای ملاقات خود وقت بگیرید و به آنها مراجعه کنید، و در صورت بروز هرگونه مشکلی، با پزشک یا اورژانس تماس بگیرید. همچنین دانستن نتایج آزمایش‌ها و تهیه لیستی از داروهایی که مصرف می‌کنید، ایده خوبی برای پایش وضعیت سلامتی بدن، بعد از جمع جراحی آرتروسکوپی شانه است.
نحوه خوابیدن بعد از جراحی آرتروسکوپی شانه
بسیاری از بیماران بعد از جراحی شانه دچار مشکل خواب می‌شوند. دلیل این امر می‌تواند قراردادن دست‌ها زیر بالش، خوابیدن به پهلو یا جمع‌شدن به حالت جنینی هنگام خواب باشد. این وضعیت‌ها فشار زیادی به شانه وارد می‌کنند. همچنین، خوابیدن روی تشکی که بدن را به‌درستی حمایت نمی‌کند، می‌تواند باعث افزایش درد در شانه بشود.
چند نکته در خصوص مراقبت های بعد از عمل آرتروسکوپی شانه به منظور داشتن خواب راحت:
- خوابیدن به حالت نیمه نشسته به مدت ۴ تا ۶ هفته بعد از جراحی: این کار با قراردادن چند بالش در پشت خود قابل‌انجام است. همچنین می‌توانید از بالش‌های طبی شیب‌دار (۴۵ درجه) که در فروشگاه‌های تجهیزات پزشکی موجود است، استفاده کنید.
- از خوابیدن به پشت خودداری کنید.
- برای اینکه در طول شب به سمت شانه‌ی آسیب‌دیده برنگردید، چند بالش پشت کمر خود قرار دهید.
- به پهلو و روی شانه‌ی سالم خود بخوابید.
- برای محافظت از شانه در برابر حرکت و حفظ موقعیت صحیح آن در طول خواب، به مدت یک هفته اول شب‌ها از آویز (sling) استفاده کنید.
- برنامه‌ی مصرف داروهای خود را تنظیم کنید تا حدود ۳۰ دقیقه قبل از خواب، مسکن مصرف کنید. این کار به داشتن خوابی بدون درد کمک می‌کند.
- برای بی‌حس کردن اعصاب و کاهش التهاب، قبل از خواب روی شانه‌ی خود یخ بگذارید. ابتدا یخ را درون یک حوله بپیچید و به مدت ۳۰ دقیقه روی شانه‌ی خود نگه دارید.
قبلا در مطلب دیگری با عنوان درد شانه در هنگام خواب به صورت مفصل در مورد این موضوع صحبت کردیم و پیشنهاد می‌کنیم که آن مطلب را نیز مطالعه نمایید.
عوارض آرتروسکوپی شانه
باوجوداینکه آرتروسکوپی شانه به‌طورکلی جراحی بسیار ایمنی است، خطرات و عوارض جانبی احتمالی پس از جراحی نیز وجود دارد که بهتر است بدانید. برخی از عوارض احتمالی آرتروسکوپی شانه عبارت‌اند از:
- تشکیل لخته خون
- آسیب به عروق خونی یا اعصاب
- خونریزی یا تورم بیش از حد
- عفونت
اگر مراقبت های بعد از عمل آرتروسکوپی شانه را رعایت کنید نیازی به نگرانی در خصوص عوارض جراحی نیست، اما پس از جراحی آرتروسکوپی شانه در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر با در سریع‌ترین زمان ممکن با پزشک خود صحبت کنید:
- تب
- درد غیرقابل‌کنترل با دارو
- ترشحات بدرنگ یا بد بو از محل بخیه
- سوزن‌سوزن‌شدن یا بی‌حسی
- افزایش تورم
رانندگی بعد از عمل آرتروسکوپی شانه
برخلاف باور عموم، بیماران تقریباً بلافاصله بعد از عمل جراحی شانه می‌توانند رانندگی کنند. مطالعات جدید نشان می‌دهند رانندگی بعد از عمل جراحی آرتروسکوپی شانه بی‌خطر است، زیرا به طور معمول نیازی به تحمل وزن زیاد یا بالابردن بازو بیش از ۹۰ درجه ندارد.
نکات کلیدی برای رانندگی ایمن بعد از عمل
- درنظرگرفتن راحتی و امنیت: راحتی و حس امنیت پس از عمل جراحی مهمترین موضوعی است مه باید در نظر بگیرید. اگر برای رانندگی احساس آمادگی نمی‌کنید، بهتر است صبر کنید.
- مصرف داروهای مسکن: در صورت مصرف داروهای مسکن قوی و مخدر، رانندگی ممنوع است. تأثیر این داروها شبیه رانندگی تحت‌تأثیر مواد مخدر است که می‌تواند بسیار ناایمن خطرساز باشد.
به طور خلاصه، بعد از عمل جراحی شانه به شرطی که خودتان احساس راحتی و امنیت کنید و تحت‌تأثیر داروها یا مسکن‌های قوی نباشید، می‌توانید رانندگی کنید.
ولی حتما در نظر داشته باشید که رانندگی بعد از جراحی شانه در صورتی که پزشک شما اجازه حرکت دادن کامل دست را به شما نداده و یا به خاطر قرار گرفتن دست در آویز گردنی، دامنه حرکتی دست شما کاهش یافته است، بهتر است انجام نشود.
زیرا شما نمی‌توانید در موقعیت خطر، عکس العملی سریع و مناسبی را انجام دهید و بهتر است در مورد این موضوع با پزشک خود مشورت کنید.
منبع: kevinkrusemd.com و myhealth.alberta.ca
