تنگی کانال دست یا سندروم تونل کارپال یکی از شایع‌ترین بیماریهای دست و انگشتان است. در این سندروم مچ دست و انگشتان دچار درد شده و یا بی‌حس خواهند شد. این عارضه سطوح مختلفی دارد و میتواند در سه سطح خفیف، متوسط یا شدید بررسی شود. اگر بیماری در سطوح ابتدایی و مراحل اولیه خود باشد، به سادگی درمان خواهد شد. اما اگر مدت زیادی از آن بگذرد و وارد مراحل پیشرفته بیماری شوید، چاره‌ای جز جراحی سندروم تونل کارپال وجود نخواهد داشت. لذا اگر دچار درد در ناحیه مچ دست هستید، می‌توانید پیش از مراجعه به پزشک این مطلب را مطالعه کنید و با علائم و نحوه درمان تنگی کانال دست آشنا شوید.
توجه کنید که درد مچ دست میتواند دلایل متعددی داشته باشد و سندروم تونل کارپال یا چسبندگی عصب دست، یکی از این دلایل است.
سندروم تونل کارپال
عصب مدین نام یکی از مهم‌ترین اعصاب دست است که به عصب میانی هم شناخته می‌شود. این عصب که از گردن شروع می‌شود، مسیر خود را از وسط کانالی به نام تونل کارپال ادامه می‌دهد و پس از عبور از ساعد و بازو به مچ دست می‌رسد. به دلیل همین مسیر مهم و حیاتی، حفظ سلامت عصب دست از اهمیت زیادی برخوردار است.
این عصب وظایف مهمی را بر عهده دارد که از بین آن‌ها می‌توان به انتقال حس و کنترل عضله‌های اطراف انگشتان اشاره کرد. همچنین لازم است بدانید که به جز عصب میانی، تاندون‌های دیگری نیز از میان تونل کارپال عبور می‌کنند که وظایف مهمی مانند خم کردن انگشتان بر عهده آن‌هاست. تونل کارپال نیز که از بافتی هم‌بند و بسیار مستحکم تشکیل شده، وظیفه دارد که از عصب و تاندون‌های میانی دست محافظت کند. به عبارتی این کانال را مانند رگ‌های خونی تصور کنید که از رشته‌های داخلی خود مراقبت می‌کند. در نتیجه تنگ شدن فضای داخلی آن میتواند فشار زیادی به اعصاب و تاندون‌ها وارد کند. به همین دلیل به سندروم تونل کارپال، تنگی کانال مچ دست نیز گفته می‌شود که با حس درد، ضعف، سوزن‌سوزن شدن یا بی‌حسی همراه است.
دلایل ایجاد سندروم تونل کارپال
بیشتر عارضه‌های عصبی و عضلانی معمولا به دلیل فشار طولانی‌مدت یا انجام کارهای یکسان و تکراری به وجود می‌آیند. سندروم تونل کارپال نیز از این قاعده مستثنی نیست. اگر از انگشتان و مچ دست خود به مدت طولانی استفاده کنید، ممکن است به این بیماری مبتلا شوید. برای مثال افرادی که با موس و کیبورد زیاد کار می‌کنند و یا به هر دلیلی با دستگاه‌های ویبراتور در تماس هستند، ممکن است از این عارضه رنج ببرند.
علاوه بر این، بارداری و یائسگی و به طور کلی تغییرات هورمونی بدن زنان میتواند کانال میانی دست را متورم کند. در نتیجه کانال دچار تنگی شده و به اعصاب و تاندون‌ها فشار وارد خواهد کرد. درد مچ دست در بارداری یکی از بیماریهای شایع محسوب می‌شود.
همچنین افراد میانسال و بیماران مبتلا به کم‌کاری تیروئید، دیابت، روماتیسم مفصلی یا بیماریهای خود ایمنی بیشتر در معرض ابتلا به سندروم تونل کارپال قرار دارند. وارد شدن ضربه و یا شکستگی انتهای استخوان ساعد نیز یکی از دلایل ایجاد تنگی کانال مچ دست خواهد بود. فراموش نکنید که در کنار همه این شرایط، کانال میانی دست شما میتواند به طور ژنتیکی تنگ و متورم باشد و با ایجاد درد و بی‌حسی، شما را به سمت جراحی سندروم تونل کارپال سوق دهد.
به صورت خلاصه موارد زیر می‌توانند دلایل ایجاد تنگی کانال شوند:
- استفاده بیش از حد دست: تکرار حرکات دست به دلایل شغل افراد
- عامل وراثت یا ژنتیکی: کوچک‌تر بودن تونل کارپ به دلیل عوامل ژنتیکی و وراثت
- دوره بارداری: تغییرات فضای عصب میانی به دلیل تغییرات هورمونی در زمان بارداری
- وجود دیگر بیماری‌ها: وجود بیماری‌هایی نظیر کم کاری تیروئید، دیابت و مشکلات مفصلی
علائم سندروم تونل کارپال
همانطور که گفتیم، مهم‌ترین علامت تنگی کانال مچ دست، بی‌حسی یا احساس درد و سوزن‌سوزن شدن در نوک انگشتان است. اما تفاوت آن با دردهای رایج دیگر، این است که از انگشت شست تا نیمه خارجی انگشت حلقه را دربرمی‌گیرد و نیمه داخلی و انگشت کوچک را درگیر نمی‌کند. البته ممکن است این حس سوزن‌سوزن شدگی را از ساعد تا شانه خود نیز تجربه کنید. همچنین ممکن است مچ دستتان دچار سستی و ضعف شود؛ به طوری که نتوانید چیزی را در دست خود نگه دارید و یا حتی بستن دکمه‌های لباس هم برایتان دشوار باشد.
درد و بی‌حسی ناشی از سندروم تونل کارپال معمولا همیشه یکسان نیست و به‌مرور افزایش پیدا می‌کند. همچنین در طول شب شدیدتر شده و به حدی می‌رسد که فرد را از خواب بیدار می‌کند. به همین دلیل توصیه می‌کنیم به محض مشاهده کوچکترین علامت، به پزشک متخصص مراجعه کنید تا پیش از پیشرفت بیماری برای درمانتان اقدام شود.
به صورت خلاصه سندروم تونل کارپال علائم زیر را معمولا از خود نشان می‌دهد:
- احساس سوزن سوزن شدن یا مور مور در نوک انگشتان
- احساس ضعف و سستی در مچ دست
- احساس درد دست مخصوصا در طول شب
- احساس درد در ناحیه ساعد
- کاهش دامنه حرکتی در مچ دست
بعضی از علائم سندروم تونل کارپال با بیماری گیر افتادن عصب اولنار دست نیز یکسان است که تجربه پزشک و نوع معاینات وی میتواند نوع بیماری را با دقت بالایی تشخیص دهد. به شما پیشنهاد می‌کنیم که سندروم تونل گویان را نیز مشاهده نمایید چون علائمی مشابه با سندروم تونل کارپال دارد.
راه‌های تشخیص تنگی کانال عصبی مچ دست
برای تشخیص بیماری پزشک فوق تخصص دست سعی می‌کند با معاینه فیزیکی و گرفتن شرح حال از بیمار، اطلاعات بیشتری را در مورد علائم و زمان شدت گرفتن آن به دست بیاورد. برخی علائم تنگی کانال آنقدر مشهود است که معمولا نیازی به آزمایشات پیچیده را کم می‌کند. ولی به صورت معمول برای تشخیص سندروم تونل کارپ از آزمایشات زیر بهره گرفته می‌شود.
یکی از سوالات متداول کاربران این است که برای تنگی کانال دست باید به چه دکتری مراجعه کنید که باید در جواب بگوییم، تشخیص و درمان این بیماری باید توسط یک پزشک فوق تخصص دست انجام شود.
روش تست فشار بر روی مچ دست
پزشک معالج با دقت مچ دست را به صورت فیزیکی معاینه می‌کند و سعی می:ند با فشار آوردن یا ضربه زدن روی عصب مدین، بی حسی یا گزگز در دست را مشاهده کند. در این بررسی حساسیت نوک انگشتان دست بیمار در حالتی که چشمان بیمار بسته شده ارزیابی شده و عضلات اطراف شست نیز با دقت معاینه می‌شوند. معمولا در زمانی که تنگی کانال پیشرفته شده است، عضلات حول انگشت شست کوچک می‌شوند
آزمایشات عصبی
در صورت نیاز به آزمایشات تکمیلی معمولا ۲ آزمایش برای تشخیص بهتر به بیمار توصیه می‌شود.
- آزمایش الکترومیوگرافی (EMG): این آزمایش برای اندازه گیری فعالیت عصبی عضلات انجام می‌شود. در این آزمایشیک الکترود درون ماهیچه قرار داده شده و فعالیت آن اندازه‌گیری می‌شود.
- آزمایش مطالعات هدایت عصبی (NCV): این آزمایش با استفاده از چسباندن تعدادی الکترود به نواحی مشخصی از دست انجام شده و سعی می‌شود سیگنال‌های انتقالی اعصاب در ناحیه مورد نظر اندازه‌گیری شود.
عکس برداری
عکس برداری به شیوه‌های مختلف، یکی دیگر از راه‌هایی است که به پزشک کمک می‌کند تا تصویری دقیق‌تر از تونل کارپ و تنگی آن را مشاهده کند. با توجه به نرم بودن بافت اعصاب، رادیولوژی و استفاده از اشعه X نمی‌تواند تصویر مشخصی را در تنگی عصب به ما نشان دهد و در این موارد به سراغ MRI و سونوگرافی می‌رویم.
چه زمانی عمل سندروم تونل کارپال پیشنهاد می‌شود؟
یکی از سوالات متداولی که بیماران مبتلا به چسبندگی عصب دست می‌پرسند این است که چه زمانی باید این سندروم تحت عمل جراحی قرار بگیرد. در جواب به این سوال باید گفت که جراحی سندروم تونل کارپال ارتباط مستقیمی با درجه بیماری دارد و در معاینات فیزیکی و آزمایش‌ها پزشک سعی می‌کند بهترین روش برای درمان بیماری را انتخاب و به بیمار پیشنهاد کند.
سندروم تونل کارپال در ۳ درجه خفیف، متوسط و شدید دسته بندی می‌شود. البته علائم بیماری بسیار مهم هستند که در مرحله معاینه باید به آن‌ها دقت کنیم. در صورتی که بیمار علائم اصلی این بیماری را که بالاتر به آن اشاره کردیم را داشت و در نوار عصب-عضله نیز وی در درجه متوسط یا شدید دسته بندی شود، درمان قطعی سندروم تونل کارپال بدون شک عمل جراحی است. هر چه قدر که جراحی زودتر صورت بگیرد، اثرات فشاری که بر روی عصب وجود دارد کمتر خواهد بود. همچنین عمل زود هنگام این بیماری در مقدار زمان ریکاوری بعد از عمل حائز اهمیت است.
درمان تنگی کانال دست
برای تشخیص سندروم تونل کارپال ابتدا باید تحت آزمایش‌های الکتروفیزیولوژی قرار بگیرید. در این مرحله انجام سونوگرافی، تصویربرداری، الکترومیوگرام و MRI میتواند برای تشخیص نوع و شدت عارضه کمک زیادی کند. پزشک پس از بررسی نتایج آزمایش‌ها، با توجه به وضعیت بیمار، درمان مناسب را تجویز می‌کند. اگر بیماری در مراحل اولیه باشد، می‌توانید با روش‌هایی غیر از جراحی عارضه خود را درمان کنید. اما در صورتی که مدت زیادی از بیماری گذشته و اصطلاحا پیشرفت کرده باشد، انجام جراحی سندروم تونل کارپال توصیه می‌شود.
درمان غیر جراحی تنگی کانال دست
برای درمان تنگی کانال دست بدون جراحی، معمولا پزشک انجام ورزش‌ها و تمرینات خاص را تجویز می‌کند. استفاده از اسپیلنت یا بریس نیز میتواند درمان خوبی برای کاهش فشار روی عصب میانی دست باشد. در این روش، مطابق تصویر، با استفاده از وسایل کمکی مچ دست را صاف نگه می‌دارند تا مفاصل دست حرکت کمتری داشته باشد و سریع‌تر درمان شود.
علاوه بر این، تزریق کورتیزون و مصرف داروهای ضدالتهاب میتواند میزان تورم تونل کارپال را کاهش دهد. البته مصرف دارو روشی موقت به شمار می‌رود و صرفا برای کاهش درد شما تجویز می‌شود.
به صورت خلاصه درمان غیر جراحی تنگی کانال دست شامل موارد زیر خواهد شد:
- استفاده کردن از آتل و بریس برای کاهش حرکت مچ
- استفاده از دستکش سندروم تونل کارپال
- استفاده از داروهای مسکن برای کاهش التهاب و درد
- انجام تزریقات استروئیدی به داخل تونل کارپال
- انجام تمرینات ورزشی برای آزادسازی عصب
در مورد ورزش های سندروم تونل کارپال توجه داشته باشید که این ورزش‌ها باید زیر نظر پزشک انجام شده و فقط در موارد خفیف تنگی کانال مچ دست کاربرد دارند.
جراحی تونل کارپال مچ دست
اگر شدت تنگی کانال دست زیاد بوده و بیماری در مراحل پیشرفته خود باشد، جراحی سندروم تونل کارپال تجویز می‌شود. البته این مورد کاملا به شرایط جسمی بیمار بستگی دارد. در این روش باید با انجام آزمایش‌های لازم برای جراحی آماده شوید. بهترین جراح تونل کارپال در تهران میتواند با روش جراحی، بیماری شما را درمان کند.
عمل جراحی کانال دست یا جراحی مچ دست بنا بر شدت آن به یکی از دو روش زیر انجام خواهد شد:
الف) جراحی آندوسکوپی : این روش که به عمل جراحی بسته کانال دست نیز معروف است، روش جدیدی بوده و نسبت به درمان‌های قدیمی‌تر، عوارض و ریسک کمتری دارد. در جراحی آندوسکوپی پزشک با ایجاد برشی سطحی و کم‌عرض، دستگاهی به نام آندوسکوپ را وارد دست بیمار می‌کند. این دستگاه باریک و بلند بوده و به دوربین و لامپی کوچک مجهز است. در نتیجه می‌توانید از وضعیت داخلی بدن فیلمبرداری کند و شدت دقیق عارضه را به پزشک نشان دهد. به همین دلیل درمان به روش جراحی آندوسکوپی سندروم تونل کارپال سریع‌تر و راحت‌تر انجام می‌شود و طول دوره بهبودی نیز کوتاه‌تر است.
الف) جراحی باز : جراحی سندروم تونل کارپال به روش باز، با یک برش یک سانتی‌متر الی یک ۱۵ میلیمتری در کف دست انجام می‌شود و تونل کارپال آزاد می‌شود. بنا به صلاح دید پزشک یکی از دو روش جراحی انتخاب می‌شوند.
مراقبت های پس از عمل چسبندگی دست
اگر از پزشک خود درباره مراقبت های بعد از عمل جراحی عصب دست بپرسید، معمولا توصیه می‌کند که تا ۲ هفته دست خود را بالاتر از سر نگه دارید و انگشتانتان را به آرامی حرکت دهید. انجام این کار از سفتی و خشکی انگشتان جلوگیری می‌کند و نیاز به فیزیوتراپی را کاهش می‌دهد. همچنین احتمالا مجبور شوید تا چند هفته از بریس یا اسپیلنت استفاده کنید و مچ دست خود را صاف نگه دارید.
شروع مجدد فعالیت‌های و سبک مانند رانندگی و بلندکردن اجسام، از چند روز پس از جراحی سندروم تونل کارپال بلامانع است. البته توصیه می‌کنیم از فیزیوتراپی و ورزش‌های توان‌بخشی برای بازگرداندن قدرت عضلات خود استفاده کنید؛ بخصوص اگر تورم مفاصل و التهاب تاندون‌های میانی تا ۲ ماه پس از جراحی بهبود پیدا نکرده باشد.
درنهایت، باید بدانید که مراقبت از محل زخم اهمیت زیادی دارد و طول دوره ریکاوری را کوتاه‌تر خواهد کرد. برای مثال حتما پانسمان خود را به موقع تعویض کنید، به محل زخم و بخیه‌ها دست نزنید و محل برش را با کمپرس یخ، سرد نگه دارید تا عفونت نکند.
اگر می‌خواهید اطلاعات بیشتری در مورد مراقبت های بعد از عمل جراحی عصب دست داشته باشید، به شما پیشنهاد می‌کنیم که مطلب دیگر ما را در این زمینه بخوانید.
هزینه عمل جراحی عصب دست
هزینه جراحی تنگی کانال دست به موارد متعددی بستگی دارد و نمی‌توان قیمت مشخصی برای آن ارائه داد. برای مثال، شهر و موقعیت جغرافیایی بیمارستان و همچنین دولتی یا خصوصی بودن آن تاثیر بسیاری دارد. همچنین آزمایش‌های پیش از جراحی و وسایل مورد نیاز آن نیز قیمت مشخصی دارند که میزان پرداختی شما بر اساس نوع بیمه‌تان متغیر است. درنهایت نیز پزشک جراح و میزان مهارت و سابقه او در تعیین قیمت جراحی سندروم تونل کارپال موثر است.
هزینه عمل تونل کارپال در همان جلسه معاینه به شما اعلام شده و می‌توان برای کاهش هزینه‌های جراحی، این عمل را در کلینیک فوق تخصصی دکتر تقوی انجام داد.
سخن نهایی
بیماری تنکی کانال مچ دست یکی از بیماری‌هایی است که به دلیل تغییر سبک زندگی انسان در طول چند قرن اخیر بیشتر شده و ما در این مطلب سعی کردیم به طور کامل در مورد علل، علائم و درمان این بیماری صحبت کنیم. به هر حال خوشحال می‌شویم که در صورتی که سوالی دارید در بخش نظرات سوالات خود را از ما پرسیده و سعی می‌کنیم که در اسرع وقت پاسخگوی سوالات شما باشیم.
شما می‌توانید برای دریافت وقت ویزیت از طریق شماره تلفن‌های کلینیک یا سایت nobat که در پایین همین صفحه قرار داده شده است، اقدام نمایید.
منبع: mayoclinic.org
سوالات متداول
تنگی کانال مچ دست چیست؟
تونل کارپال محلی در مچ دست است که از درون آن تعداد زیادی عصب و تاندون عبور می‌کنند. در صورت بروز مشکلی که به تنگ شدن این کانال بیانجامد، اعصاب در این محل تحت فشار قرار گرفته و در انگشتان درد احساس می‌شود.
دلایل ایجاد سندروم تونل کارپال چیست؟
استفاده بیش از حد از دست، ژنتیک، بارداری و بیماریهای نظیر تیروئید میتواند تنگی کانال مچ دست را به ارمغان بیاورند.
تنگی کانال دست چگونه درمان می‌شود؟
در صورتی که شدت تنگی زیاد باشد، پزشک معالج به شما پیشنهاد جراحی می‌دهد و با برداشتن فشار از روی عصب مدین، مشکل برطرف خواهد شد.
