افتادگی مچ دست یا گرفتگی عصب رادیال دست، یکی از بیماری‌های دست محسوب می‌شود که در آن عصب رادیال به دلیل آسیب دیدگی یا تحت فشار بودن، باعث ایجاد علائمی همچون گز گز، بی حسی، کم توانی یا درد در انگشتان و مچ دست خواهد شد.
در صورتی که آسیب جدی به عصب رادیال دست وارد شود، بیمار نمی‌تواند مچ دست خود را بالا بیاورد و به آن افتادگی مچ دست یا Wrist Drop می‌گوییم. در این مطلب به صورت کامل در مورد افتادگی مچ دست و درمان گرفتگی عصب رادیال دست صحبت خواهیم کرد و دلیل به وجود آمدن این بیماری و همچنین راه‌های درمان آن را به شما خواهیم گفت.
آناتومی عصب رادیال
عصب رادیال مچ دست یکی از پنج شاخه عصبی انتهایی است که شبکه بازویی را تشکیل می‌دهد. شبکه بازویی مجموعه پیچیده‌ای از اعصاب است که حرکات و احساسات را در شانه‌ها، بازو‌ها، دست‌ها و انگشتان کنترل می‌کند. عصب رادیال از یک فضای مثلثی مانند به محفظه خلفی بازو و از آن جا به مارپیچی استخوان بازو وارد شده و بعد از پایین آمدن از بین سر‌های جانبی و وسطی سه سر بازو به مرز جانبی استخوان بازو در قسمت یک سوم انتهایی بازو ختم می‌شود. عصب رادیال در بازو قادر به کنترل و ایجاد حرکات مرتبط با ماهیچه سه سر بوده که در پشت دست واقع شده است.
از دیگر وظایف این عصب تحریک ماهیچه‌ها است؛ تا بدین گونه فرد بتواند آرنج، مچ دست، دست و انگشتان خود را صاف و بلند کند. این عصب مسئول ایجاد حس لمس، درد و دما در قسمت‌هایی از پشت بازو، ساعد و پشت دست و انگشتان است. آسیب‌های مکرر، عفونت، زخم و یا برخی از بیماری ها همچون دیابت باعث ایجاد زمینه‌ای برای فلج شدن این عصب و بروز عارضه ای به نام افتادگی مچ دست خواهد شد.
افتادگی یا شل شدن مچ دست علل زیادی دارد و اگر به درستی درمان نشود، عوارض قابل توجهی را به دنبال خواهد داشت. بنابراین، برای جلوگیری از این عوارض، لازم است تا بیماری بهترین شکل ممکن و توسط یک تیم حرفه‌ای مدیریت و کنترل شود.
اگر می‌خواهید اطلاعات بیشتری در مورد اعصاب دست داشته باشید، در مطلب ترمیم عصب دست به صورت مفصل در مورد ۳ رشته عصب موجود در دست صحبت کرده‌ایم.
افتادگی مچ دست چیست؟
افتادگی مچ دست یکی از عوارضی است که دلایل مختلفی برای بروز آن وجود دارد. هنگامی که عصب رادیال آسیب می‌بیند باعث می‌شود که حس در ناحیه پایینی دست از بین رفته و بدین ترتیب عضلات شل شوند و مچ دست حالتی افتاده داشته باشد. به دنبال این عارضه، عصب رادیال با آسیب‌هایی مواجه می‌شود.
افتادگی یا شل شدن مچ دست در حقیقت اختلالی است که در آن عصب رادیال فلج می‌شود. از آن جایی که عصب رادیال به عضلات بازکننده مچ و انگشتان عصب دهی می‌کند، افرادی که عملکرد عصب رادیال آن‌ها به خطر افتاده قادر به باز کردن دست و انگشتان خود نخواهند بود. به این ترتیب، هنگامی که بیمار تلاش می‌کند بازوی خود را به حالت افقی باز کند، دست حالتی خم و آویزان به خود می‌گیرد. علت افتادگی مچ دست می‌تواند به دلیل وجود تروما و یا کمبود‌های تغذیه‌ای باشد که بسته به ماهیت و وسعت آسیب به عصب رادیال، پزشک درمان خاصی را برای بیمار در نظر خواهد گرفت.
در صورتی که عصب رادیال بالای آرنج آسیب ببیند، مچ دست بیمار و انگشتان بیمار نمی‌توانند به سمت بالا حرکت کنند و افتادگی خواهند داشت ولی اگر عصب رادیال در ساعد دچار آسیب شود، مچ دچار افتادگی نخواهد شد زیرا شاخه‌ای که از عصب رادیال به مچ دست می‌رود در حوالی آرنج از آن جدا شده است. در این حالت نیز بیمار کنترل خود را بر انگشتان از دست خواهد داد.
علائم آسیب به عصب رادیال
آسیب به عصب رادیال مچ دست مانند دیگر بیماری‌های مفصلی نشان دهنده علائمی است که به پزشک کمک می‌کند تا نوع بیماری را تشخیص دهد. از جمله مهمترین علائم این عارضه می‌توان به مواردزیر اشاره داشت :
- احساس درد غیر طبیعی در انگشت میانی ،انگشت اشاره و شست
- احساس درد در پشت دست و یا بازو
- داشتن ضعف ناگهانی و شدید
- از دست رفتن هماهنگی بین انگشتان
- ناتوانی در صاف کردن بازو
- ناتوانی در خم کردن دست به سمت مچ
- از دست دادن حس و مور مور شدن و یا سوزش در ناحیه مچ دست
- مچ شل شده و آویزان
- ناتوانی در بلند کردن مچ دست
- ناتوانی در مشت کردن دست
البته در برخی از افراد، افتادگی مچ دست با هیچ دردی همراه نبوده و فرد حتی هیچ احساس بی‌حسی یا گزگز ندارد. در این افراد، ممکن است تغییرات خفیفی در امتداد ساعد و دست احساس شود.
عصب رادیال با توجه موقعیت مکانی خود ممکن است دچار آسیب شود. از جمله علل آسیب به این عصب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد
وارد آوردن فشار‌های مکرر و مداوم
یکی از دلایلی که باعث بروز این اختلال و وارد شدن آسیب به عصب رادیال می‌شود، اعمال فشار زیاد و مداوم به این ناحیه است. افرادی که وسایل و تجهیزات سنگین را حمل می‌کنند و یا از وسایلی همچون عصا و واکر استفاده می‌کنند بیشتر در معرض ابتلا به این عارضه قرار دارند. بستن ساعت‌های مچی سنگین نیز علت افتادگی مچ دست به شمار می‌رود.
قرار دادن بدن در وضعیت نامناسب
از دیگر عواملی که باعث وارد شدن آسیب به عصب رادیال و بروز عارضه افتادگی مچ دست می‌شود، ایجاد وضعیت و یا وضعیتی نامناسب برای بدن است. این مسأله بیشتر در حال خوابیدن و یا نشستن طولانی مدت بر روی صندلی رخ می‌دهد.
جراحت و کبودی
عصب رادیال به دنبال جراحاتی که به طور مداوم بر دست وارد می‌شود و با کبودی همراه بوده، آسیب خواهد دید و در نتیجه فرد مبتلا به عارضه افتادگی مچ دست خواهد شد.
توده و تومور
از دیگر علل ابتلا به عارضه فلج عصب رادیال مچ دست، کیست و توده داخل مچ دست است. در این شرایط، فشار زیادی بر عصب رادیال وارد شده و افتادگی و شل شدن مچ دست را به دنبال خواهد داشت.
شکستگی و در رفتگی
از دیگر عواملی که منجر به وارد شدن آسیب به عصب رادیال و افتادگی و شل شدن مچ دست می‌شود، شکستگی و در رفتگی در ناحیه استخوان مچ دست، ساعد، بازو و آرنج است.
ابتلا برخی از بیماری‌ها
از جمله بیماری‌هایی که باعث آسیب و یا فلج عصب رادیال و بروز عارضه افتادگی مچ دست شده، می‌توان به دیابت، اختلال عملکرد کبد، اختلال عملکرد کلیه و کمبود ویتامین اشاره کرد. مسمومیت با سرب و کمبود تیامین (بری بری) نیز ممکن است منجر به بروز این عارضه شود.
آسیب عصب رادیال چگونه تشخیص داده می‌شود؟
خوشبختانه روش و شیوه‌های متفاوتی برای تشخیص آسیب عصب رادیال وجود دارد. پزشک با معاینه بیمار یکی از این روش‌ها را پیشنهاد خواهد داد.
- الکترومیوگرافی (EMG)
الکترومیوگرافی یکی از روش‌های تشخیصی محسوب می‌شود که پزشک با وارد کردن سوزن‌های کوچک به پوست و عضله بیمار سعی می‌کند تا فعالیت الکتریکی و عصبی ماهیچه را مورد ارزیابی قرار دهد. این روش برای تشخیص و شناخت افتادگی یا شل شدگی مچ دست، اسپاسم عضلانی، گرفتگی و یا ضعف عضلات مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش معمولاً نیم ساعت تا یک ساعت طول کشیده و پزشک به بیمار توصیه می‌کند تا قبل از انجام این روش از انجام دادن تمرینات ورزشی سنگین، پرخوری و یا رانندگی خودداری کند.
- مطالعه هدایت عصبی
مطالعه هدایت عصبی که به نام NCV نیز شناخته می‌شود به پزشک کمک می‌کند تا سرعت حرکت سیگنال‌های عصبی موجود در اعصاب محیطی را بسنجد. NCV یکی از روش‌های تشخیصی برای شل شدگی مچ دست، رگ سیاتیک، سندروم گیلن باره و اختلالات عصبی دیگر است.
- اشعه ایکس
اشعه ایکس از دیگر روش‌هایی است که علاوه بر تشخیص فلج عصب رادیال مچ دست در عارضه‌های دیگری همچون شکستگی استخوان، التهاب مفصلی و یا سرطان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- اسکن تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا ام آر آی
ام آر آی یکی از روش‌های تشخیصی برای آسیب عصب رادیال یا افتادگی مچ دست محسوب می‌شود. تصاویر ارائه شده توسط دستگاه ام آر آی بسیار واضح و با کیفیت هستند و پزشکان معمولاً ترجیج می‌دهند که این روش را برای تشخیص در اولویت قرار دهند.
درمان افتادگی مچ دست
با توجه به آسیبی که به عصب رادیال دست وارد شده، درمان‌های متفاوتی پیشنهاد می‌شود که توصیه می‌کنیم قبل از هر اقدامی پزشکتان را در جریان قرار دهید.
- مصرف قرص و دارو‌های ضد التهابی
مصرف دارو‌های ضد التهابی همچون آسپرین، ایپوبروفن می‌تواند تاثیر خوبی در تسکین درد و ناراحتی ناشی از گیرافتادگی عصب رادیال داشته باشد.
- آتل یا گچ‌گیری
آتل‌بندی یکی دیگر از روش‌هایی است که به تثبیت مچ دست و حفظ عملکرد آن کمک می‌کند. پزشک معالج با بررسی وضعیت بیمار در برخی از شرایط آتل‌بندی را توصیه خواهد کرد.
- فیزیوتراپی
فیزیوتراپی یا کاردرمانی یکی از روش‌هایی است که تأثیر آن در درمان گرفتگی عصب رادیال دست به اثبات رسیده است. این روش درمانی تا حد زیادی می‌تواند در بهبود بیماری و تسکین درد و ناراحتی ناشی از آن مؤثر واقع شود. تحریک الکتریکی عصب از راه پوست (TENS) یکی از روش‌هایی است که فیزیوتراپیست برای درمان افتادگی و شل شدن مچ دست به کار می‌گیرد. تعداد جلساتی که هر فرد باید تحت تمرینات فیزیوتراپی قرار گیرد بسته به شدت بروز این عارضه متفاوت خواهد بود.
- تمرینات مناسب تقویت عصب رادیال
تمرینات ورزشی علاوه بر این نقش بسزایی در بهبود بیماری‌های روحی و جسمی ایفا می‌کنند، در ترمیم عصب رادیال دست نیز اثربخشی قابل توجهی خواهند داشت. از جمله تمریناتی که در این زمینه پیشنهاد می‌شود می‌توان به نرمش و خم کردن آرنج اشاره کرد. یکی از تمرینات موثر برای درمان افتادگی مچ دست این است که هر پنج انگشت خود را دور توپ بپیچید. دست خود را روی توپ فشار داده و سپس رها کنید. حداقل این کار را پانزده بار تکرار شود.
- ماساژ درمانی
یکی دیگر از روش‌ها برای درمان این عارضه ماساژ درمانی و استفاده از روغن نارگیل بکر و دست نخورده است. این روش علاوه بر اثرات مثبتی که بر خشکی پوست داشته در افزایش قدرت عضلانی خمشی و اکستنشن مفصل مچ نیز موثر خواهد بود.
در کنار تمامی روش‌هایی که برای درمان افتادگی و شل شدگی مچ دست گفته شد، بهتر است با تغییر رفتار یا سبک زندگی، مانند ارگونومی مناسب و قرار دادن بدن در وضعیت مناسب و درست از بروز این عارضه پیشگیری کرد. چنانچه فلج عصب رادیال با برداشتن آتل برطرف نشود، جراحی عصب رادیال دست گزینه مناسبی خواهد بود. خوشبختانه، تقریباً ۷۰ درصد از موارد گزارش شده از فلج عصب رادیال یا افتادگی مچ دست با درمان محافظه کارانه برطرف شده اند.
جراحی عصب رادیال دست
در صورتی که بیماری به درمان‌های غیر جراحی جواب ندهد، تنها گزینه درمانی باقی مانده برای جراح فوق تخصص دست، عمل جراحی عصب رادیال دست است.
در این حالت در ابتدا باید مشخص شود که دلیل ایجاد بیماری افتادگی مچ دست چیست و آیا عصب رادیال دچار پارگی شده یا تحت فشار قرار گرفته است. به صورت کلی ۳ حالت جراحی برای درمان بیماری افتادگی مچ دست و انگشتان وجود دارد.
جراحی ترمیمی عصب رادیال
اگر عصب رادیال بر اثر شکستگی‌های استخوانی یا ضربات با شی تیز دچار پارگی شده باشد، جراحی ترمیم عصب دست برای بیمار انجام خواهد شد. در این حالت دو سمت عصب پاره شده به یکدیگر دوخته خواهند شد. اگر در سر هر یک از دو سمت عصب، خرابی دیگری اتفاق افتاده باشد، جراح باید در ابتدا این بخش آسیب دیده را برداشته و در صورتی که عصب کوتاه شده باشد، از عصب‌های دیگر بخشی را برداشته و به عصب رادیال پیوند بزند.
جراحی کاهش فشار عصب
اگر عصب رادیال در دستان شما تحت عوامل خارجی و یا مشکلات التهابی تحت فشار زیادی قرار گرفته باشد، پزشک جراح در ابتدا دلیل تحت فشار قرار گرفتن عصب را یافته و سپس فشار را از روی عصب رادیال برخواهد داشت. معمولا در مدت زمان ۸ الی ۱۲ هفته از کاهش فشار بر روی عصب رادیال، مشکلات بیمار شامل درد، گزگز یا افتادگی مچ دست برطرف خواهد شد.
جراحی انتقال تاندون
انتقال تاندون یکی از جدیدترین روش‌های جراحی برای درمان افتادگی مچ دست است. تاندون‌های رشته‌هایی هستند که عضلات را به استخوان متصل می‌کنند و با استفاده از تاندون‌هاست که می‌توانیم انگشتان خود را خم یا راست کنیم. در دست انسان حدود ۴۰ تاندون قرار دارد و در بعضی از موارد بیش از یک تاندون برای انجام یک کار وجود دارد.
در این روش جراحی پزشک معالج یکی از تاندون‌های کم اهمیت‌تر را برداشته و برای حل مشکل افتادگی مچ دست از آن استفاده می‌کند. انتخاب تاندون و نوع انتقال آن به عصب رادیال، یکی از پیچیده‌ترین جراحی‌های دست است که فقط توسط یک جراح فوق تخصص دست قابل انجام است.
مدت زمان ترمیم عصب رادیال دست
مدت زمان ترمیم عصب رادیال دست بستگی به شرایط بیمار، نوع درمان انتخاب شده و یا جراحی آن دارد. در روش‌های غیر جراحی می‌توان بازه زمانی ۱۲ هفته‌ای را برای درمان بیماری در نظر گرفت. در این شرایط باید به این موضوع نیز توجه شود که اگر دلیل به وجود آمدن بیماری، در معرض یکی بیماری زمینه‌ای مانند دیابت یا سیگار بوده باشد، بیمار باید نسبت به کنترل یا ترک بیماری زمینه‌ای خود نیز اقدام کند. در غیر این صورت زمان درمان بیماری افزایش خواهد یافت.
در صورتی که جراحی برای بیمار به عنوان راه درمان انتخاب شود، مدت زمان ترمیم عصب بستگی به نوع جراحی و سن بیمار دارد ولی به صورت کلی می‌توان گفت که باید یک بازه زمانی ۶ الی ۸ ماهه را در نظر بگیریم.
آیا می‌توان از افتادگی مچ دست پیشگیری کرد؟
بیماری فلج شدن عصب رادیال دست یا افتادگی مچ دست، یکی از بیماری‌هایی است که در چند سال اخیر به دلیل تغییر سبک زندگی شیوع بیشتری پیدا کرده است. از بروز این بیماری نمی‌توان به صورت کامل جلوگیری کرد ولی رعایت کردن موارد زیر می‌تواند احتمال درگیر شدن با این بیماری را تا حد زیادی کاهش دهد.
- سعی کنید در هنگام خواب از بالش‌های خیلی سفت یا خیلی نرم استفاده نکنید. با توجه به اینکه عصب رادیال از گردن شروع می‌شود، بهتر است فشار زیادی به گردن خود وارد نکنید و از بالش‌های استاندارد استفاده کنید.
- انجام حرکات تکراری و با شدت و تعداد زیاد در دستان شما، می‌تواند باعث ایجاد بیماری‌ها و عارضه‌های مختلفی از جمله افتادگی مچ دست و حتی سندروم تونل کارپال کند. سعی کنید به اندازه کافی به بدن خود استراحت بدهید.
منبع: emog.net
