تاندون‌های انگشتان دست انسان در برابر ضربات، برخورد با شی تیز و یا انواع بیماری‌ها ممکن است دچار پارگی یا نیمه پارگی شوند. در صورتی که پارگی از نوع کامل باشد، عمل جراحی تاندون دست، تنها راه درمان قطعی بوده که باید در مدت زمان کوتاهی بعد از آسیب انجام شود. اکثر نیمه پارگی‌ها هم بعد از مدتی به یک پارگی کامل تبدیل شده که نیاز به درمان سریع را در این دسته از آسیب‌ها الزامی می‌کند.
در صورتی که به تازگی جراحی تاندون انگشت دست داشتید و می‌خواهید با مراقبت‌های بعد از این عمل آشنا شوید، در این مطلب دکتر روزبه تقوی فوق تخصص دست و میکروسرجری تمامی مراقبت‌های لازم پس از عمل تاندون انگشت را برای شما تشریح کرده است و می‌توانید در ادامه بخوانید.
آناتومی انگشتان دست و نحوه حرکت آنها
تمام استخوان‌ها و مفاصلی که در دست انسان وجود دارد، به وسیله یک بافت محکم که به شکل طناب است و به آن تاندون می‌گویند، حرکت می‌کنند. در واقع تاندون از یک سمت به استخوان انگشت دست و از سمت دیگر به عضلات متصل شده و با انقباض و انبساط عضلات، انگشت دست به سمت داخل یا خارج حرکت می‌کند. هر کدام از انگشتان دست انسان دارای دو تاندون فلکسور (خم کننده) و اکستانسور (باز کننده) هستند که در صفحه پارگی تاندون‌های دست و بریدگی کف دست به صورت مفصل در مورد آنها توضیح داده‌ایم.
علل پارگی تاندون انگشتان دست
انگشتان دست با توجه به ظرافتی که دارند، مستعد آسیب هستند و هر گونه فشار اضافی به آنها ممکن است به شکستگی انگشت دست و یا پارگی تاندون‌های انگشت دست منجر شود. از جمله دلایل عمده پارگی تاندون‌های دست می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سقوط روی دست و فشار زیاد به انگشتان
- کارهای تکراری با انگشتان به دفعات زیاد
- تاندونیت یا کشیدگی و التهاب تاندون‌ها
- پوکی استخوان و تراکم پایین استخوانی مخصوصا در سنین بالا
- بیماری التهاب مفاصل مانند روماتیسم مفصلی
- بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت
- کمبود ویتامین مخصوصا ویتامین C
- مصرف برخی از داروها مانند داروهای کورتونی
در صورتی که تاندون انگشت دچار نیمه پارگی و یا پارگی کامل شوند، شما به صورت کلی حداکثر ۷ روز فرصت دارید که پارگی تاندون رو برطرف کرده و روند درمان را آغاز کنید. با توجه به حالت کشی تاندون‌ها، اگر در درمان پارگی تاندون تعلل کنید، تاندون‌ها این حالت کشسانی را از دست خواهند داد و عملا ترمیم تاندون غیر ممکن بوده و باید با روش‌های پیچیده‌تر مانند انتقال تاندون (Tendon Transfer) نسبت به درمان اقدام کرد که ممکن است بهبودی کامل نیز حاصل نشود.
در جراحی تاندون‌های انگشت دست، پزشک فوق تخصص دست بر اساس نوع بریدگی و یا میزان آسیب، از پشت یا کف دست برشی را بر روی پوست بیمار ایجاد کرده و سپس با استفاده از تکنیک‌های مختلف مانند روش‌های پیچیده بخیه زدن، دو سر تاندون را به یکدیگر متصل می‌کند.
بیماری که در ویدیو بالا مشاهده می‌کنید، توسط دکتر روزبه تقوی تحت عمل جراحی تاندون انگشت قرار گرفته و ترمیم تاندون برای ایشان رخ داده است.
بهبودی بعد از عمل تاندون انگشت دست
بسته به اینکه میزان آسیب به دستان و انگشتان شما چقدر است و جراحی با چه متدی انجام شده، معمولا ۱ الی ۳ ماه برای بهبودی خود باید زمان در نظر بگیرید. البته در موارد خفیف که تاندون به صورت کامل پاره نشده و دچار نیمه پارگی شده است، معمولا زمان ۶ الی ۸ هفته و در حالت آسیب بیشتر تا ۱۲ هفته طول می‌کشد تا بهبودی کامل حاصل شود.
بعد از عمل تاندون چه اتفاقاتی برای من می‌افتد؟
یکی از پرتکرارترین سوالاتی که بیماران از ما می‌پرسند این است که بعد از عمل دست چه اتفاقاتی برای ما می‌افتد و باید انتظار چه چیزهایی را داشته باشیم.
بعد از عمل دست شما در یک آتل قرار داده شده که از ساعد شما شروع شده و به کف دست شما خواهد رسید. سپس انگشتان شما در حالت نیمه خم شده (حالت طبیعی بدن در حالت استراحت) قرار داده شده و فشار از روی تاندون‌های انگشتان شما برداشته خواهد شد.
در صورتی که یکی از ۴ انگشت شما دچار پارگی تاندون شده باشد، هر ۴ انگشت شما بسته خواهد ماند تا از تاندون پاره شده حمایت شود و شست دست شما آزاد خواهد بود. در صورتی که شست دست شما دچار پارگی تاندون شده باشد، فقط شست شما در این آتل قرار خواهد داشت. در مورد بریدگی تاندون انگشت شست دست به صورت مفصل در مطلب دیگری توضیح دادیم که به شما پیشهاد می‌کنیم آن مطلب را بخوانید.
نوک انگشتان دست شما همواره بیرون از آتل یا پانسمان قرار خواهند داشت تا شما بتوانید با دیدن رنگ ناخن‌هایتان نسبت به جریان داشتن عادی خون در انگشتان اطمینان حاصل کنید. برای اینکه مطمئن شوید که پانسمان شما محکم بسته نشده است، کافیست کمی ناخن انگشتان خود را فشار داده و سپس ول کنید. در صورتی که جریان خون به درستی در انگشتان شما جریان داشته باشد، به محض فشار آوردن بر روی ناخن رنگ آن سفید شده و به محض برداشتن فشار رنگ آن به صورتی تغییر پیدا خواهد کرد.
ممکن است پس از جراحی حالت سوزن سوزن شدن یا بی حسی را در نوک انگشتان خود احساس کنید که به دلیل استفاده از داروی بی حسی یا بی هوشی است که پاسخ طبیعی بدن به این اقدام بوده و جای نگرانی نیست. معمولا این حس بعد از ۲۴ ساعت از بین خواهد رفت. در صورتی که رشته‌های عصبی شما نیز عمل شده باشد، ممکن است که این حس برای مدت بیشتری در شما وجود داشته باشد.
علاوه بر موارد گفته شده، توجه داشته باشید که:
- در صورتی که عمل به روش بیهوشی کامل صورت بگیرد، بعد از عمل برای مدتی در اتاق ریکاوری قرار خواهید گرفت تا اثر داروهای بیهوشی از بین رود.
- ممکن است یک آویز گردنی به شما بدهیم تا دستان خود را بر روی آن استراحت دهید.
- از آنجایی که امکان رانندگی برای شما وجود نخواهد داشت، حتما یک همراه با خود داشته باشید و از خودروی شخصی خود استفاده نکنید.
- عمل تاندون انگشت دست یک عمل سرپایی در نظر گرفته شده و نیاز نیست که بعد از عمل، یک شب در بیمارستان بمانید. ولی اگر تنها زندگی می‌کنید، بهتر است که یک همراه برای شب بعد از عمل داشته باشید.
برای افزایش سرعت بهبودی چه کارهایی می‌توان انجام داد؟
معمولا بعد از عمل تاندون انگشت دست، تورم خاصی در محل عمل مشاهده نمی‌شود ولی به شما پیشنهاد می‌کنیم که دست خود را بالاتر از قبل خود قرار دهید و در زمان استراحت، آن را آویزان نکرده و بر روی یک بالش یا سطح بالاتری استراحت دهید. استفاده از کیسه یخ به دلیل وجود باند یا پانسمان تاثیر زیادی نخواهد داشت و به شما پیشنهاد می‌کنیم که از حرکت دادن انگشتان دست (حتی انگشتانی که عمل جراحی بر روی آنها انجام نشده!) پرهیز کنید.
پزشک شما معمولا برای کنترل درد، داروهای مسکن برای شما تجویز خواهد کرد که باید سر ساعت مصرف شده و نباید دوز آنها افزایش یابد. در صورتی که درد شما بیشتر از حد توان‌تان بود، باید هر چه سریع‌تر این موضوع را با پزشک خود مطرح کنید تا محل عمل با دقت بررسی شود.
بعد از عمل به هیچ عنوان نباید پانسمان یا آتل از جای خود خارج شوند. حتما از پزشک خود در مورد نحوه تعویض پانسمان یا زمان تعویض آن سوال پرسیده و به دستورات پزشک عمل کنید. بر خلاف چیزی که عوام به آن اعتقاد دارند، لازم نیست که زخم عمل شما در مجاورت هوا قرار بگیرد تا زودتر بهبود یابد. کافیست که پانسمان خود را تمیز نگه دارید و تمیزی بهترین راه برای بهبود سریع‌تر زخم عمل شما خواهد بود.
در صورتی که به شما گفته شده بود که در فواصل زمانی معینی پانسمان خود را تعویض کنید، بهتر است از مواد ضد عفونی کننده مانند بتادین استفاده نکنید و استفاده از یک صابون و به همراه آب می‌تواند بهبودی بیشتری را برای شما حاصل کند.
بعد از عمل تاندون انگشت دست، چه کارهایی را باید انجام دهم؟
کارهایی که در ادامه گفته شده است، از جمله کارهایی است که ما به تمام بیماران خود می‌گوییم ولی برای اطلاع دقیق‌تر حتما از پزشک خود نیز راهنمایی بگیرید.
- معمولا دست شما به مدت ۴ هفته به صورت مداوم در آتل خواهد بود و بعد از آن نیز به مدت ۲ هفته فقط در هنگام خواب باید از آتل استفاده کنید.
- بعد از طی شدن دوره نقاهت و به دستور پزشک، شما به یک فیزیوتراپیست معرفی شده و باید در جلسات درمانی خود به صورت مرتب شرکت کنید.
- بعد از حضور در جلسات فیزیوتراپی دامنه حرکتی انگشتان شما در ابتدا کم خواهد بود و نمی‌توانید به صورت کامل انگشت خود را خم یا راست کنید که طبیعی است.
- حتما قبل از انجام هر کاری با پزشک خود مشورت کنید. ورزش کردن در دوران بهبودی ممنوع بوده و حرکات انگشتان دست نیز باید با نظر پزشک انجام شود تا از پارگی مجدد تاندون جلوگیری شود.
- امکان رانندگی بعد از ۶ هفته و برداشتن اجسام سنگین بعد از ۸ هفته با اجازه پزشک امکان پذیر خواهد بود.
- بهتر است در دوران بهبودی از مصرف سیگار، مشروبات الکلی و غذاهای چرب پرهیز کنید تا سرعت بهبودی شما افزایش یابد.
بهترین مواد غذایی برای ترمیم تاندون انگشت دست
مواد غذایی مناسب در کنار استراحت دادن به انگشتان دست، می‌تواند بهترین روش برای افزایش بهبودی تاندون‌های شما باشد.
مصرف مواد غذایی مانند:
- انواع مرکبات
- انواع توت‌ها
- فلفل دلمه و کلم بروکلی
- شلغم، کیوی و گریپ فروت
می‌تواند روند بهبودی شما را با سرعت بیشتری جلو ببرد. در مطلب برای ترمیم تاندون دست چه بخوریم به صورت کامل در مورد این دسته از مواد غذایی صحبت کردیم.
ورزش‌های مناسب بعد از عمل تاندون انگشت دست
به صورت کلی ورزش‌هایی باید بعد از عمل انگشت دست انجام دهید که باعث تقویت انگشتان دست شما شود. البته این ورزش‌ها باید حتما تحت نظر پزشک یا فیزیوتراپیست انجام شده و از انجام آنها بدون گرفتن نظر از پزشک خودداری کنید.
توجه کنید که تمریناتی که در ادامه معرفی شده است فقط باید با اجازه جراح دست شما انجام شوند!
۱- انگشتان دست را به سمت کف دست خم کرده و سپس به حالت طبیعی بازگردانید.
۲- دو مفصل اول انگشت را خم کرده و سپس به حالت صاف برگردانید.
۳- انگشتان دست را تا جایی که می‌توانید باز کرده و سپس ببندید.
۴- انگشتان دست را به نوبت به انگشت شست وصل کرده و این کار را برای همه انگشتان انجام دهید.
۵- مچ خود را به سمت بالا و پایین خم کنید.
۶- دست خود را بر روی یک سطح صاف قرار داده و به سمت راست و چپ حرکت دهید.
۷- دست خود را به پشت بر روی میز قرار داده و سپس دست خود را به آرامی بچرخانید تا کف دست به سمت بالا بیاید.
ورزش‌هایی که در بالا گفته شده‌اند باید با دستور پزشک و هر ۲ ساعت یک بار انجام شوند.
چه زمانی باید به پزشک مجددا مراجعه کنیم؟
بعد از عمل به شما گفته خواهد شد که چه زمانی باید برای کشیدن بخیه به مطب یا بیمارستان مراجعه کنید. در صورتی که بعد از عمل با هر کدام از موارد زیر روبه‌رو شدید، حتما به پزشک خود اطلاع داده تا در صورت نیاز روند درمان شما آغاز شود:
- اگر از محل عمل خود خونریزی داشتید.
- بوی بدی از محل عمل آمده و چرک کرده است.
- درد شما با داروهای مسکن کاهش نمی‌یابد.
- ورم دست شما کم نمی‌شود.
- مشکلات تنفسی و یا درد در قفسه سینه خود دارید.
منبع: nhs.uk
