شکستگی استخوان اسکافوئید

استخوان اسکافوئید یکی از هشت استخوان کارپال (carpal bones) است که در مچ دست قرار دارد. این استخوان کوچک که شکلی شبیه به قایق دارد، نقش مهمی در حرکت و پایداری حرکت مچ دست دارد. با این حال، این استخوان به دلیل آناتومی و موقعیت منحصر به فرد خود در داخل مچ دست، در برابر عوامل مختلف آسیب‌پذیر است.

 شکستگی استخوان اسکافوئید یک آسیب شایع در میان آسیب ها و بیماری های مچ دست است که نیاز به تشخیص دقیق و درمان مناسب برای جلوگیری از عوارض دارد. در این مقاله علائم و درمان انواع مختلف شکستگی استخوان اسکافوئید را بررسی می کنیم. پس تا انتها با ما همراه باشید. این نکته ی اساسی را هم در نظر بگیرید تشخیص و درمان هرگونه بیماری، چه جسمی و چه روانی و ذهنی، تنها و تنها در حوزه ی تخصصی پزشک متخصص است و مراجعه به هر مرکز، شخص یا مرجعی غیر از پزشک متخصص (مثل اطبای سنتی یا طب اسلامی) می تواند صدمات جبران ناپذیری به شما وارد نماید. با بدن خود جدی باشید.

علل شکستگی اسکافوئید

شکستگی‌های اسکافوئید معمولاً در اثر افتادن و سقوط روی دستی که کشیده و دراز شده باشد، ایجاد می‌شود، به این صورت که نیروی ضربه از طریق مفصل مچ منتقل شده و منجر به شکستگی استخوان می‌شود. علاوه بر این، فعالیت‌های ورزشی مانند اسکیت کردن یا اسنوبورد نیز می‌تواند منجر به شکستگی استخوان اسکافوئید شود. محل قرارگیری استخوان و خون‌رسانی محدود در نواحی خاص آن را مستعد آسیب می‌کند و حتی ضربه خفیف ممکن است باعث شکستگی شود. شکستگی اسکافوئید می‌تواند همزمان با شکستگی مچ دست باشد.

انواع شکستگی اسکافوئید

شکستگی‌های اسکافوئید از نظر ماهیت متنوع هستند و طبقه‌بندی آن‌ها بر اساس عوامل مختلفی از جمله محل، شدت و عوارض احتمالی آن‌ها انجام می‌شود. شناخت انواع مختلف شکستگی های اسکافوئید برای تشخیص دقیق و تصمیم گیری های درمانی مناسب ضروری است. در ادامه به چند نوع مرسوم شکستگی اسکافوئید می پردازیم:

شکستگی قطب نزدیک یا پروگزیمال

شکستگی قطب پروگزیمال (Proximal Pole Fractures) یکی از دو نوع اصلی شکستگی اسکافوئید است و در انتهای استخوان نزدیک به ساعد رخ می دهد. تشخیص این شکستگی کمی سخت است، زیرا ممکن است با وجود جابجایی آشکار هم، در عکسبرداری اشعه ایکس اولیه ظاهر نشوند. این نوع شکستگی به دلیل محل قرارگیری و عرضه خون محدود، بیشتر مستعد عوارضی مانند نکروز آواسکولار (avascular necrosis) هستند. نکروز آواسکولار زمانی رخ می دهد که خون رسانی به قسمت شکسته شده استخوان مختل شده و منجر به مرگ سلول های استخوانی می شود. اگر نکروز آواسکولار درمان نشود یا تشخیص داده نشود، می تواند به طور قابل توجهی روند بهبودی را مختل کند و منجر به مشکلات طولانی مدت مچ دست شود.

شکستگی کمری اسکافوئید

دومین نوع اصلی شکستگی اسکافوئید، شکستگی کمری یا خلفی (Waist Fractures) است که در قسمت میانی استخوان اسکافوئید ایجاد می شود. برخلاف شکستگی های قطب پروگزیمال، شکستگی های خلفی در اشعه ایکس استاندارد به راحتی قابل مشاهده و تشخیص آنها نسبتاً ساده است. با این حال، برخی از شکستگی‌های کمر ممکن است ظریف و کوچک بوده که تایید آنها به تصویربرداری پیشرفته تر مانند MRI یا سی‌تی اسکن ممکن است نیاز داشته باشند. تشخیص به موقع و دقیق برای درمان مناسب و جلوگیری از عوارض بسیار مهم است.

نکروز آواسکولار (AVN)

اگرچه نکروز آواسکولار ، نوعی رایج در شکستگی اسکافوئید نیست، اما یک عارضه و بیماری بسیار مهم است که می‌تواند در شکستگی قطب و هم در شکستگی خلفی رخ دهد. همانطور که قبلا ذکر شد، نکروز آواسکولار در نتیجه اختلال در خون رسانی به بخش شکسته استخوان اسکافوئید ایجاد می شود. بدون خون کافی، سلول های استخوانی نمی توانند مواد مغذی و اکسیژن ضروری را دریافت کنند که منجر به مرگ آنها می شود. AVN می تواند به شدت روند بهبود استخوان را به خطر بیندازد و باعث اختلال جدی در آن شود و در صورت عدم درمان حتی منجر به آرتروز مچ و درد مزمن شود.

شکستگی های ترمیم نشده یا با تاخیر ترمیم شده

در برخی موارد، شکستگی های اسکافوئید ممکن است به درستی ترمیم نشده یا با تاخیر در روند بهبودی مواجه شوند. این شکستگی‌ها به نام شکستگی‌های جوش نخورده یا با تاخیر جوش خورده (delayed union or non-union fractures) شناخته می‌شوند. عواملی مانند خون رسانی ناکافی، اتل بندی یا گچ گرفتگی نامناسب یا ناپایداری مکانیکی استخوان شکسته می توانند در ایجاد این عارضه نقش داشته باشند. درمان این عارضه اغلب به مداخلات تخصصی مانند محرک‌های استخوانی یا حتی پیوند استخوان نیاز دارد تا ترمیم و پیوند استخوان را بهبود بخشد. تشخیص تاخیر در ترمیم استخوان به عهده پزشک است.

شکستگی‌های اسکافوئید می‌توانند از نظر پیچیدگی و ظاهر، متفاوت باشند و هر مورد نیاز به ارزیابی کامل توسط یک متخصص پزشکی دارد.

علائم شکستگی اسکافوئید

علائم شکستگی اسکافوئید شامل درد، تورم و حساسیت به لمس در مچ دست، به ویژه در اسنافباکس آناتومیکال (snuffbox) یا انفیه دان دست است. انفیه دان دست یا انفیه دان تشریحی یک فرورفتگی مثلثی در سمت شست مچ است و حساسیت و درد در آن آن اغلب نشان‌دهنده شکستگی اسکافوئید است. بیماران همچنین ممکن است حرکات محدود مچ دست و مشکل در گرفتن اشیا را در اثر شکستگی اسکافوئید تجربه نمایند.

ضعف در مشت کردن، احساس درد در مچ دست و ضعیف شدن انگشتان دست می‌تواند نتیجه شکستگی‌های پنهانی استخوان اسکافوئید باشد که بعد از ماه‌ها یا سال‌ها علائم خود را نشان خواهد داد.

تشخیص شکستگی اسکافوئید

تشخیص شکستگی اسکافوئید می‌تواند گاهی سخت باشد زیرا اشعه ایکس ممکن است همیشه برای دیدن شکستگی کافی نبوده و در برخی موارد، خط شکستگی ممکن است در ابتدا قابل مشاهده نباشد. در این موارد ام آر آی یا سی تی اسکن، در تشخیص شکستگی استخوان اسکافوئید، به ویژه در مراحل اولیه، قابل اعتمادتر هستند.

درمان شکستگی اسکافوئید

درمان شکستگی اسکافوئید شخص به شخص متفاوت و تحت تأثیر عواملی مانند نوع شکستگی، جابجایی، سلامت کلی بیمار و وجود هرگونه عارضه مرتبط است. درمان برای ترمیم مناسب استخوان، بازیابی عملکرد مچ دست و جلوگیری از عوارض طولانی مدت می باشد و مطابق معمول به دو گروه جراحی و غیرجراحی تقسیم می شود:

درمان غیرجراحی شکستگی اسکافوئید

توجه داشته باشید که درمان قطعی شکستگی استخوان اسکافوئید با توجه به محل قرارگیری و آناتومی آن، گزینه جراحی است. ولی برای تکمیل شدن مطلب تصمیم گرفتیم که درمان غیر جراحی آن را نیز به شما توضیح دهیم.

درمان غیرجراحی به طور کلی برای شکستگی‌های اسکافوئید موبرداشته، بدون جابجا شدن استخوان و برخی از شکستگی‌های با جابجایی کم در نظر گرفته می‌شود. هدف اولیه درمان غیر جراحی بی حرکت کردن مچ دست و استخوان اسکافوئید آسیب دیده برای تسهیل درمان طبیعی است. اصلی ترین روش غیرجراحی درمان این عارضه، گچ گرفتن یا آتل بندی برای ثابت و بی حرکت کردن مچ دست است. همچنین در طول فرآیند درمان غیرجراحی، ویزیت منظم پزشک معالج برای بررسی و نظارت، ضروری است.

جراحی شکستگی اسکافوئید

برای انواع خاصی از شکستگی‌های اسکافوئید، به ویژه شکستگی‌هایی که در آنها از شدت ضربه، استخوان جابجا شده‌اند یا با روش‌های غیرجراحی بهبود نمی‌یابند، مداخله جراحی لازم باشد. تصمیم برای ادامه جراحی بر اساس ویژگی های شکستگی، سن بیمار، سطح فعالیت و سلامت کلی بیمار است. انواع جراحی برای درمان شکستگی اسکافوئید عبارتند از:

• پین گذاری و تثبیت استخوان در داخل دست

در طی جراحی پین گذاری، استخوان اسکافوئید شکسته مجدداً تراز شده و در جای خود قرار میگیرد و از پیچ ها یا پین های کوچک برای تثبیت قطعات استخوان در موقعیت صحیح خود استفاده می شود. جراحی دست با پین یکی از روش‌های عمل شکستگی اسکافوئید محسوب می‌شود.

• عمل پیوند استخوان اسکافوئید

در مواردی که اسکافوئید دچار نکروز آواسکولار یا تاخیر در پیوند شده باشد، ممکن است پیوند استخوان ضروری باشد. پیوند استخوان که اغلب از رادیوس یا تاج ایلیاک (radius or iliac crest) بیمار گرفته می شود، برای تحریک ترمیم استخوان و جایگزینی بافت استخوانی آسیب دیده استفاده می شود. پیوند استخوان یک روش پیچیده است که نیاز به مهارت های جراحی تخصصی دارد.

• آرتروسکوپی

در برخی موارد، روش های آرتروسکوپی کم تهاجمی ممکن است برای ارزیابی و درمان برخی از شکستگی های اسکافوئید استفاده شود. آرتروسکوپی به جراح اجازه می دهد تا مفصل مچ دست و استخوان اسکافوئید را از طریق برش های کوچک به خوبی ببیند و تشخیص و درمان دقیق و تسهیل شود. جراحی مچ دست می‌تواند به روش باز یا آرتروسکوپی انجام شود.

آیا حرکات مچ دست بعد از شکستگی اسکافوئید طبیعی خواهد بود؟

نتیجه ی درمان شکستگی اسکافوئید تا حد زیادی به شدت آسیب، دقت تشخیص و مناسب بودن درمان بستگی دارد. اگر فرآیند درمان به درستی پیگیری شود، اغلب بیماران پس از شکستگی اسکافوئید، حرکات تقریباً طبیعی مچ دست و عملکرد آن را به طور کامل به دست می‌آورند. اما، در موارد شدیدتر یا زمانی که عوارض ایجاد می‌شود، ممکن است محدودیت‌هایی در تحرک مچ و قدرت گرفتن و مشت کردن دست وجود داشته باشد. تشخیص زودهنگام، درمان به موقع و پیروی از برنامه توانبخشی توصیه شده می‌تواند به طور قابل توجهی شانس بازگرداندن حرکات طبیعی مچ دست و به حداقل رساندن مشکلات طولانی مدت را بیشتر کند.

طول درمان اسکافوئید

زمان بهبودی شکستگی‌های اسکافوئید بسته به شدت و نوع شکستگی و همچنین روش درمانی انتخابی می‌تواند متفاوت باشد. به طور کلی، شکستگی‌های بدون جابجایی که گچ گرفته می شود، ممکن است حدود ۸ تا ۱۲ هفته طول بکشد تا بهبود یابد. اما شکستگی‌های جابجا شده یا شکستگی‌هایی که نیاز به جراحی دارند ممکن است بیشتر گاهی اوقات حتی تا چند ماه طول بکشد.

عوارض عدم درمان شکستگی اسکافوئید

بی‌توجهی به درمان سریع شکستگی اسکافوئید می‌تواند منجر به عوارض مختلفی از جمله جوش نخوردن (عدم بهبودی استخوان)، نکروز آواسکولار و ایجاد آرتریت مچ دست شود. این عوارض می‌تواند منجر به درد مزمن، محدودیت عملکرد مچ دست و مشکل در انجام امور معمول روزمره شود.

سخن نهایی

شکستگی اسکافوئید یک آسیب شایع در میان بیماری های مچ دست است که نیاز به تشخیص سریع و درمان مناسب برای اطمینان از بهبودی مناسب و جلوگیری از عوارض دارد. اگر به شکستگی اسکافوئید مشکوک هستید، خیلی سریع به پزشک مراجعه کنید و از هر گونه تعلل اجتناب نمایید.

منبع: orthoinfo.aaos.org