شکستگی مچ دست یکی از رایج‌ترین اتفاقاتی است که بعد از زمین خوردن و حادثه ممکن است برای شما اتفاق بیافتد. با اینکه استخوانهای سالم می‌توانند تا حد زیادی نسبت به ضربات از خود مقاومت نشان دهند ولی کافیست که فشار زیادی به آنها وارد شود و در یکی از چند استخوان مچ شکستگی به وجود بیاید.
استخوان مچ دست از ۱۰ استخوان بزرگ و کوچک تشکیل شده و رشته‌های عصبی، تاندون‌ها و عضلات ظریفی از آن منطقه عبور می‌کند. در صورتی که بعد از سانحه علائمی مانند درد و تورم در ناحیه مچ دست خود دارید، باید به شکستگی مچ دست خود مشکوک شوید و هر چه سریع‌تر با پزشک فوق تخصص دست در ارتباط باشید. در صورتی که شکستگی به درستی جا اندازی و درمان نشود، مشکلات بی شماری از جمله بد فرم شدن دست و همچنین کاهش دامنه حرکتی آن گریبان‌گیر شما خواهد شد.
در این مطلب می‌خواهیم به صورت کامل در شکستگی مچ دست، علائم و راه‌های درمانی آن صحبت کنیم و به شما بگوییم که چگونه می‌توانید از شکسته شدن استخوانهای مچ خود جلوگیری کنید. پس با ما همراه باشید.
آناتومی مچ دست و شکستگی‌های آن
مچ دست انسان از ۱۰ استخوان تشکیل شده است که به شکلی منظم در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند. ۲ استخوان رادیوس (زند زبرین) و اولنا (زند زیرین) در ناحیه‌ای که به آن کارپوس (خرده دست) گفته می‌شوند به ۸ استخوان کوچک و بزرگ دیگر می‌رسند.
این ۸ استخوان که شبیه به تکه سنگ‌های کوچک و بزرگ هستند یک قوس را تشکیل می‌دهند به که سمت کف دست است. شکستگی یا ترک خوردگی استخوان میتواند به یک یا چند استخوان از ۱۰ استخوان گفته شده آسیب وارد کند. معمولا زمانی که پزشک معالج تشخیص شکستگی مچ دست را می‌دهد، منظور آسیب دیدگی در این استخوان هاست ولی در بعضی مواقع ممکن است به شکستگی‌های متاکارپ (استخوانهای کف دست و متصل به انگشتان) نیز شکستی مچ گفته شود که تشخیص درستی نیست.
زمانی که شما در حال سقوط یا زمین خوردن هستید، سعی می‌کنید با کف دست خود از شدت ضربه بکاهید و در این مواقع ممکن است که شکستگی به وجود بیاید. با اینکه ممکن است ترک خوردگی در هر یک از استخوانهای یاد شده اتفاق بیافتد ولی معمولا شانس شکستن استخوان رادیوس یا زند زبرین بیشتر از باقی استخوان‌هاست. علاوه بر شکستگی ممکن است که به تاندون‌های مچ دست نیز آسیب وارد شود که در عامه به رگ به رگ شدن دست یا پیچ خوردگی مچ دست نیز معروف است. به هر حال تشخیص نهایی شکستگی یا آسیب به تاندون‌ها با پزشک متخصص است.
توجه داشته باشید در بعضی از شکستگی‌های مچ دست ممکن است که دچار شکستگی انگشت دست به خصوص انگشت کوچک نیز شویم.
علل شکستگی مچ دست
شکستگی یا آسیب به مچ دست یکی از اتفاقات شایع بعد از زمین خوردن است. از آن جایی که بدن به صورت غیر ارادی سعی می‌کند از شدت سقوط بکاهد، معمولا دست دچار آسیب‌های خفیف یا جدی خواهد شد. ورزش‌هایی که در آن زمین خوردن به دفعات بالا اتفاق میافتد و یا سقوط از ارتفاع میتواند یکی از دلایل اصلی شکستگی استخوانهای مچ دست باشد.
علاوه بر این موارد کهولت سن و یا پوکی استخوان احتمال شکستگی را افزایش داده و حتی یک سقوط با ارتفاع کم نیز باعث خرد شدن استخوان‌ها شوند. به طور خلاصه می‌توان دلایل زیر را برای شکستگی مچ عنوان کرد:
- تصادفات با دوچرخه یا موتور
- پوکی استخوان
- سقوط از ارتفاع بر روی دست باز شده
- ورزش‌های سرعتی مانند اسکیت و اسکی
علائم شکستگی مچ دست
در صورتی که بعد از زمین خوردن و سقوط بر روی دست خود، دردی شدید و ناگهانی را احساس کردید، احتمال شکستگی در شما بالا است. به صورت کلی هر کدام از علائم زیر میتواند نشان دهنده شکستگی استخوانهای مچ دست شما باشد:
- احساس درد در هنگام دست زدن به مچ
- تغییر شکل مچ دست نسبت به دست طبیعی
- تورم، باد شدن یا کبودی در مچ دست
- احساس درد متوسط تا شدید در ناحیه مچ دست
با اینکه درد در ناحیه مچ میتواند یکی از نشانه‌های اصلی شکستگی محسوب شود، ولی درد مچ دست میتواند ۸ دلیل دیگر داشته باشد که در مطلب دیگری به طور کامل به آنها پرداختیم.
انواع شکستگی مچ دست
شکستگی مچ دست میتواند رنچ گسترده‌ای از خفیف تا شدید را داشته باشد و نوع شکستگی، تعیین کننده روش درمانی خواهد بود. به صورت کلی شکستگی‌های مچ دست را می‌توان در یکی از حالت‌های زیر دسته بندی کرد:
- شکستگی بدون جا به جایی: در این نوع از شکستگی، استخوان‌ها موقعیت خود را حفظ کرده و اصطلاحا استخوان مچ دست مو برداشته است.
- شکستگی با جا به جایی: در این نوع از شکستگی استخوان‌ها علاوه بر شکستگی از محل خود حرکت کرده و نیاز به جا اندازی توسط پزشک را دارند.
- شکستگی کامل: در این نوع از شکستگی استخوان خرد شده و نیاز به عمل جراحی دقیق بر روی استخوان آسیب دیده است.
- شکستگی باز: در این نوع شکستگی، استخوان از پوست بیرون زده و احتمال عفونت بسیار بالاست.
تشخیص شکستگی مچ دست
تشخیص شکستگی مچ دست با یک رادیوگرافی ساده ( اشعه ایکس ) امکان پذیر است. پزشک معالج بعد از معاینه اولیه و مشخص کردن دلیل شروع درد برای شما یک عکس رادیولوژی می‌نویسد و نتیجه عکس نشان دهنده شکستگی یا عدم شکستگی مچ دست شما خواهد بود. علائمی مانند درد شدید و تورم میتواند نشان دهنده شکستگی مچ دست باشد.
در صورتی که در عکس رادیولوژی چیزی مشخص نباشد یا نیاز به گرفتن عکس دقیق‌تری باشد، سی تی اسکن و MRI میتواند به پزشک برای تشخیص دقیق‌تر کمک کنند.
درمان شکستگی مچ دست
درمان شکستگی مچ دست ارتباط مستقیمی با نوع شکستگی دارد. در صورتی که شکستگی به حالت بدون جا به جایی باشد، پزشک ارتوپد با استفاده از گچ یا آتل مناسب، استخوان‌ها را بی حرکت کرده تا بتوانند در کنار یکدیگر جوش بخورند. در صورتی که استخوان‌ها جا به جا شده باشند، ابتدا باید این استخوان‌ها در موقعیت مناسب در کنار یکدیگر قرار گیرند و سپس آتل یا گچ گرفته شوند. بسته به میزان تورم و درد بیمار معمولا از بی حسی موضعی یا بیهوشی کامل برای جا اندازی استخوان‌ها استفاده میشود.
در صورتی که آسیب به استخوان‌ها شدید باشد و یا استخوان‌ها خرد شده باشند، عمل جراحی مچ دست باید توسط یک فوق تخصص جراحی دست انجام شود. در این دست از عمل‌های جراحی که ممکن است به روش آرتروسکوپی (جراحی بسته مچ دست) یا باز انجام شود، جراح با استفاده از پین‌ها و میله‌ها سعی می‌کند تا استخوان‌ها را در محل درست قرار داده و سپس فیکس کند. جراحی دست با پین یکی از عمل‌های رایج در زمان شکستگی‌های شدید مچ دست است.
در این روش که تحت بیهوشی کامل انجام میشود، شکستگی‌های جا به جا شده و متعدد توسط پزشک جا اندازی شده و سپس با استفاده از پیچ، پلاک و میله‌های مخصوص در جا درست فیکس می‌شوند. حتی پس از جا انداختن استخوان‌ها، امکان جا به جایی آنها وجود دارد. در این شرایط معمولا بعد از عمل به صورت دوره‌ای (هر ۲ هفته یک بار) عکس برداری از ناحیه عمل انجام شده تا در صورت جا به جایی استخوان‌ها اقدامات لازم انجام شود.
در بعضی از موارد نیز نوک میله یا پین به خارج از پوست هدایت شده و با استفاده از یک دستگاه خارجی حرکت آنها فیکس میشود. در مورد جراحی دست با پین در صفحه دیگری به صورت مفصل صحبت کردیم.
اگر شکستگی مچ دست به موقع درمان نشود، ممکن است به آرتروز مچ دست مبتلا شویم.
مراقبت‌های بعد از عمل شکستگی مچ دست
بعد از عمل مچ دست، با استفاده از آتل یا گچ حرکات دست کنترل شده تا استخوان‌ها بتوانند در کنار یکدیگر جوش بخورند. بسته به شدت شکستگی بین ۴ الی ۶ هفته این وضعیت حفظ شده و در صورتی که مشکل وجود نداشته باشد، گچ یا آتل باز خواهد شد و از بیمار خواسته میشود که دست خود را حرکت دهد.
در صورتی که شکستگی شما باز باشد و یا اینکه پین‌های جراحی از پوست شما خارج شده باشد، احتمال عفونت در بدن وجود دارد. در این شرایط علاوه بر مراقبت‌های معمول، باید محل پین با استفاده مواد ضد عفونی کننده مانند بتادین به صورت روزمره تمیز شده و در صورت تجویز پزشک، داروها به صورت مرتب مصرف شوند.
درد بعد از عمل کاملا طبیعی است و برای کاهش درد معمولا از مسکن‌های عمومی مانند ایبوپروفن یا سدیم ناپروکسن با تجویز پزشک استفاده میشود.
بعد از باز شدن دست، به دلیل عدم تحرک طولانی مدت در مچ احتمال خشکی یا گرفتگی زیاد است و در این حالت فیزیوتراپی و ورزش تحت نظر یک فیزیوتراپیست ضروری است. در روش فیزیوتراپی با استفاده از التراساند، تنس و تمرینات مختلف سعی میشود تا قدرت و دامنه حرکتی مچ دست به شرایط عادی باز گردد و معمولا ۱۰ الی ۲۰ جلسه فیزیوتراپی تجویز خواهد شد.
در پاسخ به سوال متداول بیماران که مصرف چه غذاهایی میتواند شکستگی دست را زودتر بهبود دهد یا به شکل عامیانه‌تر آن ” برای شکستگی مچ دست چی خوبه؟ ” می‌توان گفت که مصرف مواد غذایی مناسب از جمله مواد معدنی مثل کلسیم، مس، روی، منیزیم و همچنین مصرف پروتئین و آب فراوان، میتواند به جوش خوردن استخوان‌ها کمک کند.
عوارض عدم درمان شکستگی مچ دست
در صورتی که دردی در مچ دست خود احساس می‌کنید، بهتر است که هر چه سریع‌تر به پزشک متخصص مراجعه کنید. بعضی از شکستگی‌های جزیی مچ دست، ممکن است علائم زیادی نداشته باشند ولی ممکن است در طول زمان بدتر شده و به یک بیماری بزرگ‌تر مانند آرتروز یا حتی بیماری کین باخ که در آن خون رسانی به دست کاهش می‌یابند، تبدیل شوند. شکستگی‌های جزیی در استخوانهای اسکافویید و لونیت در اثر شکستگی ممکن است علائم زیادی نداشته باشند و فرد را مستعد نکروز آواسکولار کنند. شکستگی اسکافوئید با توجه به آناتومی آن میتواند به ایجاد درد در مفصل مچ دست حتی بعد از درمان شکستگی منجر شود.
همچنین در صورت شکستگی، اگر جا اندازی به صورت درست اتفاق نیافتد، ممکن است که جوش خوردگی استخوان‌ها در ناحیه اشتباه انجام شده و در سال‌های آتی دامنه حرکتی بیمار به مقدار زیادی کاهش یابد.
ویدیویی که در ادامه می‌بینید جراحی مچ دست بیماری را نشان می‌دهد که بعد از شکستگی مچ دست، استخوان رادیوس کوتاه شده و استخوان اولنا که باید در کنار آن قرار گرفته باشد، برجسته شده است.
توجه ویژه: این فیلم حاوی صحنه‌های دلخراش از دقیقه ۲ به بعد است.
به هر حال عدم درمان شکستگی مچ دست به روش درست میتواند حرکت مچ و دست را شدیدا تحت تاثیر قرار داده و باعث ایجاد دردهای مزمن در مچ دست شود.
سخن نهایی
امیدواریم توانسته باشیم که اطلاعات کاملی در مورد شکستگی مچ دست و درمان آن با شما به اشتراک گذاشته باشیم. شکستگی‌های استخوانهای دست مخصوصا مچ جز مهمترین و حساس‌ترین شکستگی‌ها قلمداد میشود و عدم درمان به موقع یا نا صحیح میتواند ضربات جبران ناپذیری را به سلامتی بدن تحمیل کنند. خوشحال می‌شویم که در صورت بروز هرگونه سوال یا ابهامی از طریق بخش نظرات با ما در ارتباط باشید و سعی می‌کنیم در اسرع وقت پاسخگوی سوالات شما باشیم.
منبع: assh.org
سوالات متداول
شکستگی مچ دست در کدام یک از استخوانهای آن اتفاق میافتد؟
شکستگی مچ دست میتواند در یک یا چند استخوان از ۱۰ استخوان مچ دست اتفاق بیافتد ولی معمولا شکستگی استخوان رادیوس احتمال بیشتری دارد.
من بر روی دست خود سقوط کردم. از کجا بفهمم که دستم شکسته یا رگ به رگ شده؟
توجه کنید که اصطلاح رگ به رگ شدن یک اصطلاح اشتباه است که با نام‌های پیچ خوردگی مچ نیز شناخته میشود. یک عکس رادیوگرافی ساده میتواند دلیل درد در مچ دست را مشخص کند. معمولا پیچ خوردگی مچ علائمی مانند تورم را دارد و در شکستگی‌های شدید، استخوان‌ها جا به جا شده و شکل ظاهری مچ تغییر می‌کند.
شکستگی مچ دست چگونه درمان میشود؟
شکستگی مچ دست بسته به شدت آن درمانهای متفاوتی از جمله بستن آتل، جا اندازی و جراحی را دارند. انتخاب روش درمان بر عهده پزشک متخصص است.
