سندروم گیر افتادگی شانه، یکی از بیماری‌های مفصل شانه است که در آن تاندون شانه با برخورد مداوم با استخوان آکرومیون دچار التهاب، نیمه پارگی و حتی سوراخ شدن مواجه شده و درد و محدودیت حرکتی را برای بیمار در پی خواهد داشت.
اگر به دفعات زیاد از دست خود مخصوصا برای کارهای بالاسری مثل نقاشی سقف استفاده می‌کنید، مستعد درگیر شدن با این سندرم هستید و در این مطلب می‌خواهیم به طور کامل در مورد سندروم گیرافتادگی شانه که در انگلیسی به آن Shoulder Impingement گفته می‌شود، صحبت کنیم.
سندروم گیر افتادگی شانه چیست؟
سندروم گیرافتادگی شانه زمانی اتفاق می‌افتد که تاندون‌های روتاتور کاف شانه به استخوان آکرومیون ساییده می‌شود. برای دانستن آناتومی این سندروم که با نام‌های سندروم ایمپینجمنت و یا سندروم شناگران نیز شناخته می‌شود، باید کمی در مورد ساختار شانه اطلاعات بیشتری را به شما بگوییم.
همانطور که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید، تاندون‌های روتاتور کاف شانه گروهی از تاندون‌ها و عضلات هستند که به ما اجازه می‌دهند، دست خود را از ناحیه شانه بالا آورده، بچرخانیم و تکان دهیم. در واقع این تاندون‌ها مهمترین تاندون‌های مفصل شانه ما هستند و به ما اجازه حرکت دادن شانه را در جهات مختلف می‌دهند.
تاندون‌های روتاتور کاف از فضای بالای شانه و زیر استخوانی به نام آکرومیون عبور می‌کنند. این فضا در حالت طبیعی ۷ الی ۸ میلیمتر فضا را برای حرکت تاندون فراهم می‌کند و معمولا تاندون‌های روتاتور کاف نیز ۲ میلیمتر از این فضا را اشغال می‌کنند. مشکل از زمانی به وجود می‌آید که تاندون‌های روتاتور کاف به دلایل مختلفی با استخوان آکرومیون برخورد کرده و دچار التهاب و نیمه پارگی شده و این التهاب آن‌ها را متورم کرده و مقدار برخورد را با استخوان افزایش خواهند داد.
به مرور زمان و عدم درمان التهاب تاندون، تعداد برخوردها افزایش یافته و درد در ناحیه شانه به خصوص در هنگام حرکت دادن دست به سمت بالای سر افزایش خواهد یافت. در این حالت است که می‌گوییم بیمار دچار سندروم گیر افتادگی شانه شده است و در صورت عدم درمان به موقع مشکلات بسیار زیادی را برای بیمار به وجود خواهد آورد.
بعضی از افراد به صورت مادرزادی استخوان آکرومیون آن‌ها دارای انحنایی به سمت پایین است و این انحنا باعث خواهد شد که در زمان انجام حرکات بالای سر، تاندون به صورت مرتب به استخوان برخورد کرده و باعث التهاب تاندون، نیمه پارگی یا حتی سوراخ شدن آن شود.
سندروم ایمپینجمنت می‌تواند برای تمامی افراد (ورزشکاران و افراد عادی) اتفاق بیافتد. مهمترین مشخصه این بیماری، دردی است که بیمار در زمان بالا بردن دست خود در زاویه ۶۰ الی ۱۲۰ درجه خواهد داشت که در عکس زیر می‌توانید مشاهده کنید.
علت سندروم گیر افتادگی شانه چیست؟
بیشتر افرادی که با این بیماری روبه‌رو می‌شوند جوانان ورزشکار یا افرادی هستند که کارهای بالاسری زیادی انجام می‌دهند. از جمله ورزش‌هایی که ممکن است شانس ابتلا به سندروم ایمپینجمنت را افزایش دهند، می‌توان به شنا، بیس بال و تنیس اشاره کرد. یکی از نام‌های این بیماری سندروم شناگران است زیرا در این ورزش شما باید به دفعات زیادی دست خود را به بالای سر برده و با شکافتن آب، مسیر خود را باز کنید.
کارگران ساختمانی مخصوصا نقاش‌ها، بنا‌ها و کسانی که باید دست خود را بالای سر خود ببرند نیز مستعد این بیماری هستند.
همچنین در ورزش بدنسازی اگر حرکات بالای سر مثل پرس سرشانه یا زیربغل سیم کش داشته باشید و از قدرت عضلانی کافی برخوردار نباشید، احتمال درگیر شدن شما با گیر افتادگی شانه بالاتر از افراد عادی است.
افراد در سنین بالای ۵۰ سال نیز ممکن است به این سندرم مبتلا شوند، مخصوصا اگر قبلا سابقه آسیب در تاندون‌های روتاتور کاف داشته و بدون درمان آن را رها کردهاند.
از جمله علل درگیر شدن با این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- التهاب تاندون‌های شانه و کشیدگی آن
- تاندونیت کلسیفیه
- التهاب بورس زیر شانه
- ضعف عضلانی شانه و نزدیک شدن استخوان آکرومیون به استخوان بازو
- استفاده بیش از حد از شانه و استراحت ندادن به آن
البته نباید نقش ژنتیک را در این بیماری نادیده گرفت. شکل استخوان آکرومیون در بعضی از افراد به دلایل وراثتی به جای اینکه صاف باشد، انحنایی به سمت پایین دارد و این انحنا باعث برخورد تاندون با آن خواهد شد که التهاب تاندون رو در پی خواهد داشت.
در صورتی که تاندون روتاتور کاف شما از قبل دارای نیمه پارگی یا التهاب باشد، برخورد آن با استخوان آکرومیون باعث افزایش التهاب و دردناک شدن آن خواهد شد. همچنین استفاده بیش از حد از شانه ممکن است به التهاب بورس شانه دامن زده و ملتهب شدن بورس باعث تنگ‌تر شدن فضای حرکت تاندون و برخورد آن با استخوان خواهد شد. بورس، کیسه‌ای پر از مایع است که حرکت تاندون را در کنار استخوان تسهیل می‌بخشد.
علائم سندروم گیر افتادگی شانه
وجود درد در شانه زمانی که می‌خواهید دست خود را به سمت بالا ببرید، یکی از نشانه‌های این سندروم است. اگر در انجام حرکاتی که در ادامه می‌گوییم، دردی را در شانه ( به خصوص بالای شانه ) احساس می‌کنید، ممکن است به این سندرم دچار شده باشید:
- درد در زمان بالا بردن دست نسبت به سر خود
- درد هنگام پایین آوردن بازو و یا هنگام رها کردن بازو به سمت زمین
- درد در هنگام خوابیدن بر روی بازو
- درد در هنگام بردن دست به پشت ( مثلا در هنگام دست کردن در جیب پشت شلوار )
- درد کم ولی دائمی در شانه
- درد و حساسیت در شانه مخصوصا بخش جلویی آن
اگر شانه شما دچار پارگی تاندون روتاتور کاف شده باشد یا ضعف اساسی در شانه خود مخصوصا در هنگام بالا بردن آن مشاهده می‌کنید، باید هر چه سریع‌تر به یک بهترین جراح شانه در تهران مراجعه کرده و روند درمان خود را آغاز کنید.
درد شانه می‌تواند نشانه‌های بیماری متفاوتی باشد و باید تشخیص دقیق این بیماری را به یک فوق تخصص شانه بسپارید.
علائم بیماری گیر افتادگی شانه معمولا در طی چند هفته تا چند ماه به تدریج افزایش یافته و درد بیشتری را احساس خواهید کرد. به دفعات زیاد مشاهده شده که بیمار به پزشک ارتوپد مراجعه کرده و گفته است که دردی در شانه خود احساس می‌کند ولی تا به حال ضربه یا آسیب جدی به شانه و مفصل شانه وی وارد نشده است.
تشخیص گیر افتادگی شانه
برای تشخیص گیر افتادگی شانه از آقای دکتر روزبه تقوی فوق تخصص شانه و دست خواستیم که روش تشخیص را به طور کامل برای ما شرح دهند.
به گفته آقای دکتر روزبه تقوی، در ابتدا شرح کامل وضعیت بیمار و شروع درد در شانه از وی خواسته شده و مشخص خواهد شد که درد در چه زمان‌هایی بیشتر برای وی اتفاق می‌افتد. از بیمار خواسته می‌شود که دست را در زوایای مختلف حرکت داده و در صورت بروز درد در هر کدام از حرکات، شدت و میزان درد را به پزشک بگوید. این آزمایش حرکتی به دستور پزشک انجام شده ولی پزشک دستان بیمار را کنترل نخواهد کرد. به همین دلیل به این تست، تست دامنه حرکتی فعال گفته می‌شود.
سپس پزشک دستان بیمار را گرفته و در جهات مختلف حرکت داده و با دقت به صدای ایجاد شده از مفصل گوش می‌دهد. با این کار احتمال آرتروز شانه نیز بررسی شده و کشیدگی و پارگی تاندون‌های شانه نیز با دقت معاینه خواهد شد. به این تست، تست دامنه حرکتی غیر فعال گفته می‌شود.
سپس ممکن است از بیمار خواسته شود تا عکس رادیولوژی و عکس MRI را برای تشخیص دقیق‌تر تهیه کرده و با این کار احتمال هرگونه شکستگی شانه، پارگی لابروم شانه، پارگی تاندون‌های شانه و بیماری‌های دیگر نیز با دقت بررسی خواهد شد.
یکی از تست‌هایی که معمولا برای تشخیص سندروم گیر افتادگی شانه انجام می‌شود، تست گیر افتادگی شانه به روش Neer و Hawkins Kennedy است.
تست گیر افتادگی شانه به چه صورت است؟
تست گیر افتادگی شانه یکی از تست‌هایی است که ممکن است در مطب برای شما انجام شود. تست گیر افتادگی شانه به دو روش انجام می‌شود که هر روش مزایا و معایب خود را دارد. شما می‌توانید این آزمایش‌ها را در منزل نیز انجام دهید ولی تشخیص نهایی باید توسط پزشک معالج انجام شود.
تست گیر افتادگی شانه Neer
بر روی یک تخت نشسته و از یک فرد بخواهید که دست خود را بر روی بالای شانه و کتف شما قرار دهد. سپس فرد آزمایش کننده باید بازوی شما را گرفته و به سمت داخل چرخانده و سپس دست شما را بالا بیاورد. در صورتی که دردی را در شانه خود در هنگام بالا آوردن دست احساس کردید، به احتمال زیاد به سندرم گیر افتادگی شانه مبتلا هستید.
تست گیر افتادگی شانه Hawkins Kennedy
بر روی یک تخت نشسته و از یک فرد بخواهید که دست شما را جلوی بدن بالا آورده و روی دست خود قرار دهد. حال از فرد بخواهید که ساعد شما را به سمت بیرون بدن بچرخاند. در صورتی که در این زمان دردی را احساس کردید، شما به سندروم ایمپینجمنت شانه مبتلا هستید.
درمان گیر افتادگی تاندون شانه
بیماری گیر افتادگی شانه، یکی از بیماری‌هایی است که ممکن است در هر سن و جنسیتی برای شما اتفاق بیافتد. این سندرم می‌تواند بر روی هر دو دست راست یا چپ شما اتفاق بیافتد و تحقیقات نشان داده است که از هر ۵ نفر، ۱ نفر در دنیا یک بار با علائم این بیماری رو به رو شده است.
۷۰ درصد مبتلایان به این بیماری بدون عمل جراحی و با مداخلات غیر جراحی درمان می‌شوند. برای درمان این بیماری، پزشک فوق تخصص ارتوپدی شانه و دست از یک یا ترکیبی از روش‌هایی که در ادامه گفته می‌شود، نسبت به درمان این بیماری اقدام می‌کند.
توجه کنید که بعضی از نیمه پارگی‌های تاندون شانه که بر اثر گیر افتادگی تاندون به وجود می‌آید، می‌توانند بدون مداخله پزشکی و جراحی درمان شوند که در صفحه درمان پارگی تاندون شانه بدون جراحی در مورد آن صحبت کردیم
درمان خانگی
اگر به تازگی با این بیماری و علامت اصلی آن یعنی درد روبه‌رو شدید، استراحت کردن به شما پیشنهاد می‌شود. اگر ورزشکار هستید، بهتر است برای مدتی از انجام حرکات ورزشی که نیاز به بالا بردن دست نسبت به سر دارد خودداری کنید. اگر به بدنسازی مشغول هستید، به شما پیشنهاد می‌کنیم که از انجام حرکات بالاسری مانند پرس سرشانه با دمبل یا هالتر (مخصوصا از پشت) و یا حرکت زیربغل سیم کش از بالا خودداری کرده و برای مدتی این حرکات را انجام ندهید.
اگر شغل شما نیازمند بالا بردن دست نسبت به سر دارد ( مانند نقاشی سقف یا چسباندن کاغذ دیواری ) بهتر است برای مدتی از انجام این کار خودداری کرده و این کار را به افراد دیگری بسپارید.
استفاده از کیسه یخ و قرار دادن آن بر روی بالای شانه می‌تواند التهاب تاندون را کاهش دهد. توجه کنید که هدف از استراحت دادن به شانه، کاهش التهاب تاندون است.
خوردن قرص‌های ضد التهاب و تزریق کورتون
معمولا در کنار استراحت دادن برای شما داروهای ضد التهاب و درد غیر استروئیدی تجویز خواهد شد که باید به صورت مرتب مصرف کنید. استفاده از این داروها التهاب تاندون را کاهش داده و به تبع آن درد نیز کاهش خواهد یافت. در صورتی که درد شما زیاد باشد، ممکن است که تزریق کورتون در تاندون برای شما انجام شود.
تزریق کورتون معمولا به سرعت باعث کاهش التهاب شده و درد شما را کاهش خواهد داد. توجه داشته باشید که مصرف قرص‌های مسکن و ضد التهاب برای مدت زمان طولانی پیشنهاد نشده زیرا باعث ایجاد مشکلات گوارشی خواهد شد.
از جمله داروهایی که برای این مورد تجویز می‌شوند می‌توان به ملوکسیکام، سلکوکسیب، پروفن یا دیکلوفناک
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی با استفاده از روش‌های مختلف به شما کمک خواهد کرد که همزمان با تقویت عضلات شانه خود، فشار را از روی تاندون برداشته و التهاب و درد آن را کاهش دهید. معمولا درمان فیزیوتراپی برای سندروم گیر افتادگی شانه به خوبی جواب داده و در بسیاری از بیماران پاسخ مثبت را به همراه داشته است. درمان فیزیوتراپی معمولا برای ۲ الی ۳ ماه تجویز خواهد شد.
در روش فیزیوتراپی، فیزیوتراپیست تحت نظر پزشک با استفاده از روش‌های زیر به شما کمک خواهد کرد تا عضلات شانه خود را تقویت کرده و دامنه حرکتی آن را به حالت طبیعی برگردانید:
- استفاده از تحریک الکتریکی برای تقویت عضلات
- استفاده از التراساند برای افزایش جریان خون و تحریک تاندون آسیب دیده
- استفاده از اینفرارد برای گرما درمانی و کاهش درد
- استفاده از ورزشهای مختلف کنترل شده برای افزایش دامنه حرکتی و قدرت عضله
شما می‌توانید ورزشهای زیر را در منزل انجام داده و به مرور زمان درد و التهاب شما کاهش خواهد یافت.
ورزش اول: بر روی یک صندلی نشسته و شانه خود را به سمت عقب بچرخانید.
ورزش دوم: در حالت ایستاده، شانه خود را به سمت عقب و دایره وار بچرخانید.
ورزش سوم: دست خود را بر روی یک دیوار قرار داده و شانه مبتلا را به سمت عقب ببرید.
ورزش چهارم: گردن خود را به سمت بیرون حرکت داده و سپس به وضعیت طبیعی برگردانید.
جراحی سندروم گیر افتادگی شانه
اگر بعد از مدت ۳ الی ۶ ماه از شروع درمان، درد شما کم نشود و نتوانید کارهای روزمره خود را انجام دهید، عمل جراحی سندروم گیرافتادگی شانه که به آن آکرومیوپلاستی نیز گفته می‌شود، برای شما از سمت جراح شانه پیشنهاد خواهد شد. جراحی گیر افتادگی شانه، یکی از چند عمل مرسوم جراحی شانه محسوب می‌شود.
میزان موفقیت این روش بالای ۹۰ درصد است و عمل جراحی به روش بسته یا لیزری انجام می‌شود. جراحی شانه به روش آرتروسکوپی به این صورت است که یک یا چند برش کوچک بر روی شانه شما ایجاد شده و ابزار جراحی به همراه یک دوربین وارد شانه شما خواهد شد.
سپس با استفاده از یک ابزار مخصوص، فضای زیر آکرومیون که تاندون شانه در آنجا با استخوان برخورد می‌کند، برش خورده و گشادتر خواهد شد. در صورتی که شما دچار نیمه پارگی یا پارگی کامل تاندون روتاتور کاف شده باشید نیز در حین عمل جراحی ترمیم تاندون برای شما انجام خواهد شد.
همچنین اگر بورس شانه شما نیز ملتهب شده باشد، در هنگام عمل آرتروسکوپیک التهاب بورس نیز تحت عملی با نام بورسکتومی درمان خواهد شد.
همانطور که قبلا گفته شد، در بعضی از افراد به دلیل مسائل ژنتیکی، استخوان آکرومیون به سمت پایین انحنا دارد و در زمان عمل آکرومیوپلاستی نیز انجام خواهد شد. به این معنی که انحنای آکرومین صاف شده و احتمال گیر کردن تاندون به استخوان تا حد بسیار زیادی کاهش خواهد یافت.
جراحی سندروم گیر افتادگی شانه، یک جراحی سرپایی محسوب می‌شود. به این معنی که معمولا برای این جراحی از روش بیهوشی عمومی یا بی حسی شانه استفاده شده و انجام عمل بین ۳۰ الی ۶۰ دقیقه زمان خواهد برد. بعد از عمل برای ۲ الی ۴ ساعت در بیمارستان خواهید ماند و زمانی که تاثیر داروهای بیهوشی برطرف شود، پزشک معالج بعد از معاینه دقیق شما، شما را از بیمارستان مرخص خواهد کرد و نیاز به ماندن در بیمارستان نخواهید داشت.
شرایط بعد از عمل چگونه است؟
بعد از عمل برای مدتی اجازه فعالیت‌های ورزشی و کاری را نخواهید داشت. بهتر است در این دوران رانندگی نکنید و با استراحت دادن به شانه خود، زمینه بهبودی آن را فراهم سازید. برای شما جلسات فیزیوتراپی تجویز خواهد شد تا بتوانید به مرور زمان بهبودی خود را بدست بیاورید.
در این مدت باید از آ ویز گردنی استفاده کنید و دست خود را استراحت دهید. معمولا بهبودی کامل شما، شامل یک دوره درمانی ۶ الی ۱۲ ماهه خواهد بود و به مرور زمان درد شما کاهش یافته و روند عادی را طی خواهید کرد.
منبع: nhs.uk
