لیگامان‌های مچ دست که به آن رباط مچ دست نیز گفته می‌شود، بافت‌های همبندی هستند که به شکل یک طناب بسیار کوچک ۲ تکه از استخوان را به یکدیگر وصل می‌کنند. احتمالا نام رباط صلیبی به گوش شما خورده است. رباط صلیبی زانو بخشی از استخوان ران را به استخوان ساق وصل می‌کند.
مچ دست از ۸ تکه استخوان کوچک تشکیل شده است که با لیگامان یا رباط به یکدیگر متصل شده و در جای خود محکم شده‌اند. لیگامان‌های مچ دست انتهای هر استخوان را به یکدیگر وصل کردند و اجازه حرکت را به آن‌ها نمی‌دهند.
استخوان‌های مچ دست که به آن‌ها کارپال گفته می‌شود، از سمت بالا با متاکارپال (استخوان‌های انگشت دست) و از سمت پایین با دو استخوان رادیوس و اولنا نیز اتصال دارند. وجود رباطهای مچ دست برای حرکت دادن دست به سمت بالا، سمت پایین و همچنین چرخاندن دست بسیار ضروری است و هر گونه آسیب به آن‌ها می‌تواند باعث ایجاد درد مچ دست، مشکلات حرکتی یا ضعف در دستان ما شوند.
در صورتی که یک فشار نامتعارف به دست وارد شود، ممکن است لیگامان‌ها دچار آسیب یا پارگی شده و دردی را برای بیمار به همراه خواهند داشت.
در این مطلب به طور کامل در مورد پارگی رباطهای مچ دست صحبت خواهیم کرد و درمان آن را به شما خواهیم گفت.
رباط مچ دست چیست؟
برای اینکه به این سوال پاسخ دهیم، بهتر است نگاهی دقیق به ساختار مچ دست بیاندازیم. مفصل مچ دست از جایی آغاز می‌شود که ۲ استخوان بلند از ساعد ما به نام رادیوس و اولنا به دست ما می‌رسند. سر استخوان اولنا دارای یک بافت نرم است که به رادیوس اجازه می‌دهد در هنگام چرخش ساعد، درون آن بلغزد و مامی‌توانیم به طور کامل ساعد خود را بچرخانیم. (کف دست خود را به سمت زمین یا سقف بگردانیم)
این ۲ استخوان به ۲ ردیف استخوان ۴ تایی به نام کارپوس متصل شدند. این ۸ استخوان کوچک که مانند تکه سنگ هستند، در کنار یکدیگر قرار گرفته و ردیف پایینی نزدیک استخوان اولنا و رادیوس است و ردیف بالایی به استخوان‌های متاکارپال متصل شده‌اند. این ۸ استخوان با نام‌های زیر شناخته شده و در عکس زیر می‌توانید موقعیت آن‌ها را ببینید:
- ناوی Scaphoid
- هلالی Lunate
- هرمی Triquterum
- نخودی Pisiform
- چهار پهلو Trapezium
- نیمه چهار پهلو Trapezoid
- سرسان Capitate
- چنگکی Hemate
این ۸ استخوان به صورتی کنار هم قرار گرفتند که یک قوس به سمت کف دست را تشکیل می‌دهند.
استخوان اسکافویید که به صورت اریب از ردیف پایینی به سمت ردیف بالایی حرکت کرده است، توسط لونیت که استخوان اصلی مچ دست است، حمایت شده و در جای خود محکم شده است.
بین تمام استخوان‌های گفته شده، رباط‌ها یا لیگامان‌ها قرار گرفته‌اند و کار این رباط‌ها این است که تمامی استخوان‌های یاد شده را در کنار یکدیگر و در جای درست قرار دهند. در عکس زیر قسمت‌های سفید فیبر مانند لیگامان‌های دست و مچ دست را نشان می‌دهند.
پارگی رباط مچ دست
رباطهای مچ دست در صورتی که تحت یک فشار غیر عادی و یا کشش بیش از حد قرار بگیرند، می‌توانند دچار کشیدگی و یا پارگی شوند. از جمله دلایلی که ممکن است باعث ایجاد پارگی یا کشیدگی در لیگامان‌های مچ دست شوند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افتادن بر روی زمین در حالی که می‌خواهیم از شدت ضربه با کف دست بکاهیم
- چرخش یا خم شدن ناگهانی مچ دست
- فشار زیاد به مچ دست
بعضی از بیماری‌های زمینه‌ای نیز می‌توانند باعث ایجاد آسیب به لیگامان‌ها شوند:
- عفونت‌ها
- آرتریت روماتوئید
- آرتریت پسوریاتیک
همچنین بر اساس تحقیقات انجام شده کسانی که ویتامین D کمتری مصرف می‌کنند، شانس آسیب به رباط آن‌ها افزایش می‌یابد.
پارگی لیگامان مچ دست به ۳ درجه تقسیم می‌شود و هر کدام درمان خاص خود را می‌طلبد:
- درجه ۱: کشیدگی در لیگامان‌های مچ دست به وجود آمده و پارگی‌های میکروسکوپی در آن دیده می‌شود.
- درجه ۲: لیگامان‌ها دچار نیمه پارگی شدند.
- درجه ۳: لیگامان دچار پارگی کامل شده و از جای خود کنده شده است.
علائم پارگی رباطهای مچ دست
بعد از خوردن ضربه به مچ دست و یا خم شدن بیش از حد آن ممکن است دردی را در مچ دست خود احساس کنید. همه دردهایی که در مچ دست احساس می‌شوند، نشان دهنده پارگی رباط نیست ولی علائم زیر می‌تواند نشان دهد که آسیبی به لیگامان‌های مچ دست شما وارد شده است:
- تورم و درد مچ دست
- محدودیت حرکتی در مچ دست
- احساس تق تق کردن، حساسیت به لمس و پارگی در مچ دست
- گرما و بی حسی غیر طبیعی در مچ
- کبودی مچ دست
- بی ثباتی استخوان‌های مچ دست
در تصویر بالا یکی از لیگامان‌های مچ دست دچار نیمه پارگی شده است که با رنگ فرمز در مرکز تصویر نشان داده شده است.
تشخیص پارگی رباط مچ دست
برای تشخیص و درمان این آسیب باید به یک پزشک ارتوپدی که فوق تخصص دست داشته باشد، مراجعه کنید. پزشک در ابتدا شرح کاملی از وضعیت شما و زمان شروع درد را از شما پرسیده و سپس معاینه فیزیکی از شما خواهد کرد.
از شما خواسته شده که مچ دست خود را در جهت‌های مختلف حرکت داده و در صورتی که دردی را احساس کردید، به پزشک بگویید. سپس پزشک دست شما را گرفته و به دقت معاینه می‌کند. از شما خواسته خواهد شد که دست خود را شل کرده و پزشک آن را در جهات مختلف تکان داده و درد شما را بررسی می‌کند.
با دیدن عکس رادیولوژی شما، هر گونه شکستگی در استخوان‌های دست بررسی شده و در صورت نیاز از عکس MRI برای بررسی دقیق تاندون‌ها و رباطهای مچ دست شما استفاده می‌شود. در تصویر بالا نمایی از یک عکس MRI که پارگی اسکافولونیت در آن تشخیص داده شده، با فلش قرمز مشخص شده است.
معمولا کدام لیگامان‌ها آسیب بیشتری می‌بینند؟
تمام لیگامان‌های مچ دست در صورتی که تحت فشار یا خم شدن غیر عادی قرار بگیرند، مستعد آسیب هستند. تعداد ۲۰ لیگامان در مچ دست شما وجود دارد و آسیب یا پارگی در هر کدام از آن‌ها به آسیبی ختم می‌شود که به صورت معمول به آن پیچ خوردگی مچ دست می‌گوییم. معمولا بیمارانی که بعد از افتادن بر روی زمین، به دلیل درد به وجود آمده در مچ دست خود به ما مراجعه می‌کنند، دچار آسیب به لیگامان ناوی-هلالی یا Scapholunate می‌شوند.
دو رباطی که بیش از بقیه رباط‌ها در مچ دست دچار پارگی و یا آسیب می‌شوند، در تصویر بالا نشان داده شده است.
درمان پارگی رباط مچ دست
برای درمان پارگی رباطهای مچ دست، ابتدا پزشک میزان و شدت آسیب را مشخص کرده و سپس نسبت به انتخاب روش درمان اقدام می‌کند.
در صورتی که شما دچار کشیدگی رباط مچ دست شده باشید و آسیب شما در درجه ۱ یا ۲ دسته بندی شود، درمان غیر جراحی برای شما انتخاب شده و از یک یا ترکیبی از روش‌های زیر برای درمان بیماری شما استفاده می‌شود:
- استراحت کردن: از شما خواسته شده برای مدت مشخصی از انجام کارهای سنگین پرهیز کرده و به دست آسیب دیده خود استراحت دهید.
- پک یخ: اگر به تازگی دست شما آسیب دیده باشد، می‌توانید از پک یخ استفاده کنید تا تورم آن کاهش پیدا کند. برای این کار کافیست تعدادی قطعه یخ را داخل یک کیسه نایلونی ریخته و بر روی مچ دست خود قرار دهید. توجه کنید که یخ را نباید مستقیما بر روی پوست خود بگذارید چون ممکن است باعث سرمازدگی و آسیب بیشتر به شما شود. یک حوله را بر روی دست خود گذاشته و سپس یخ را بر روی آن قرار دهید. شما می‌توانید این کار را برای ۲ الی ۳ بار در روز و هر بار به مدت ۳۰ دقیقه انجام دهید.
- بستن با نوار کشی: برای کاهش تورم دست و مچ دست خود را با استفاده از یک باند کشی ببندید.
- بالا نگه داشتن دست: دست خود را بالاتر از قلب خود بگذارید تا ورم آن به مرور زمان کاهش یابد. از آویزان کردن دست برای مدت طولانی پرهیز کنید. شما می‌توانید در هنگام نشستن، یک بالش را زیر دستان خود قرار دهید.
در کنار این روش‌ها معمولا پزشک معالج، داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی را برای شما تجویز خواهد کرد که باعث کاهش درد و تورم شما خواهد شد. همچنین ممکن است از شما درخواست کند که دست خود را در یک آتل یا اسپلینت قرار دهید.
اگر پارگی رباط دست درمان نشود، ممکن است به ایجاد آرتروز مچ دست دچار شویم.
جراحی پارگی رباط مچ دست
اگر رباط مچ دست شما به صورت کامل پاره شده باشد، تنها راه درمان شما جراحی است. اگر شما دچار پارگی لیگامان مچ دست درجه ۱ یا ۲ شده باشید و درمان‌های غیر جراحی نتواند درد شما را کاهش دهد و یا دچار بی ثباتی استخوان‌های مچ دست شوید، همچنین ممکن است پزشک فوق تخصص دست جراحی را پیشنهاد کند.
عمل پارگی رباط مچ دست به ۴ روش زیر قابل انجام است که بسته به میزان آسیب، مدت زمان آسیب و همچنین شرایط شما، یکی از روش‌های زیر به شما پیشنهاد خواهد شد.
جراحی آرتروسکوپی مچ دست
جراحی مچ دست به روش آرتروسکوپی یکی از جدیدترین شیوه‌های جراحی مچ دست است که در آن فقط بخش کوچکی از پوست دست بریده شده و ابزارهای کوچک و دوربین‌های لیزری وارد مفصل مچ دست خواهند شد.
پزشک فوق تخصص دست تصویر لیگامان و مفصل را بر روی مانیتور مشاهده خواهد کرد و با استفاده از ابزار بسیار ظریف نسبت به ترمیم لیگامان اقدام خواهد کرد.
استفاده از پین
جراحی دست با پین شیوه دیگری از جراحی مچ دست است که در این حالت با استفاده از پین‌های فلزی، استخوان‌های مچ دست در جای خود محکم شده تا لیگامان در طول زمان بهبود یابد. بعد از بهبود رباطهای آسیب دیده، پین‌ها از داخل بدن خارج شده و معمولا از این شیوه جراحی در زمانی که به تازگی آسیب به لیگامان‌ها وارد شده است، استفاده می‌شود.
جراحی ترمیمی
در صورتی که مدت زمان زیادی (معمولا بیش از ۶ ماه) از آسیب به لیگامان‌های مچ دست گذشته باشد، این روش جراحی انتخاب می‌شود. در این عمل جراحی لیگامان پاره شده با بخشی از بافت تاندون جایگزین خواهد شد. در طول زمان نقاهت نیز از پین برای ثابت نگه داشتن استخوان‌ها استفاده خواهد شد.
ترمیم به روش همجوشی
در صورتی که مدت زمان زیادی از آسیب به لیگامان‌ها گذشته باشد و آرتریت در استخوان‌های مچ دست اتفاق افتاده باشد (تخریب استخوان‌ها به دلیل برخورد با یکدیگر)، استخوان‌های مچ دست به یکدیگر جوش زده و محکم در جای خود فیکس خواهند شد تا از برخورد آن‌ها با یکدیگر جلوگیری شود. این روش جراحی آخرین گزینه پیش رو جراح است و باعث کاهش دامنه حرکتی مچ دست خواهد شد.
شرایط بعد از جراحی رباطهای مچ دست
بعد از انجام عمل جراحی، معمولا به مدت ۶ هفته مچ دست در یک اسپلینت یا آتل قرار داده شده تا روند بهبودی طی شود. بعد از این مدت آتل برداشته شده و وضعیت مچ دست با دقت توسط پزشک بررسی خواهد شد.
خشکی و مقداری درد بعد از باز کردن آتل طبیعی است زیرا دست و مچ دست برای مدت زیادی بدون حرکت بوده‌اند. معمولا بعد از عمل جراحی، فیزیوتراپی مچ دست نیز تجویز شده تا قدرت عضلات و تاندون‌ها به افزایش یابد.
برنامه فیزیوتراپی مچ دست معمولا برای ۸ هفته انجام خواهد شد و حدود ۱۲ هفته طول می‌کشد تا لیگامان مچ دست شما بهبودی کامل را به دست بیاورد.
پیشگیری از آسیب به رباطهای مچ دست
معمولا آسیب به لیگامان‌های مچ دست در زمان افتادن بر روی زمین اتفاق می‌افتد. ورزش‌هایی که فشار زیادی به مچ دست می‌آورند نیز نقش بسیار زیادی را در آسیب به رباطهای دست دارند. به شما پیشنهاد می‌کنیم در هنگام انجام ورزش‌های سرعتی مثل والیبال، بسکتبال، تنیس و … حتما از مچ بند ورزشی مخصوص استفاده کنید.
اگر به ورزش‌هایی مانند اسکیت، اسکی و دوچرخه سواری علاقه دارید، احتمال افتادن شما بیشتر از افراد معمولی است پس باید از مفاصل خود مخصوصا مچ دست حمایت بیشتری انجام دهید. استفاده از انواع مچ بندهای ورزشی و یا استفاده از باندهای کشی مخصوص در هنگام ورزش می‌تواند به مچ دست شما محافظت بیشتری دهد و احتمال آسیب به رباط را در دست شما تا حد بسیار زیادی کاهش دهد.
به شما پیشنهاد می‌کنیم نکات زیر را نیز در هنگام ورزش و یا فعالیت‌های بدنی در نظر بگیرید تا احتمال آسیب به مچ دست شما کاهش یابد:
- قبل از انجام ورزش، حتما گرم کنید.
- از وسایل مراقبتی درست استفاده کنید.
- در صورتی که در هنگام ورزش با دردی در مچ دست خود مواجه شدید، ورزش را متوقف کنید.
- بعد از ورزش شدید، حتما به بدن خود استراحت دهید.
- بعد از انجام ورزش حرکات کششی انجام داده و بدن خود را سرد کنید.
- در هنگام ورزش در منزل، به وسایل دور و بر خود دقت کنید و وسایل خطرناک را از آن جا دور کنید.
- همیشه از وسایل درست برای ورزش استفاده کنید. استفاده از دمبل‌های مخصوص ساعد بهتر از استفاده از وزنه‌های غیر استاندارد است.
- اگر مشکلی در راه رفتن دارید، حتما از واکر یا عصا استفاده کنید تا شانس افتادن شما کاهش یابد.
- در صورتی که بعد از آسیب به مچ دست، بعد از چند روز درد شما کاهش پیدا نکرد، حتما به پزشک مراجعه کنید.
درمان نکردن پارگی رباط مچ دست چه عوارضی دارد؟
در صورتی که شما درمان پارگی لیگامان مچ دست خود را به تعویض بیاندازید، با مشکلات بسیار زیادی از جمله افزایش درد مچ دست، خشکی مچ دست و حتی آرتریت مچ دست روبه‌رو خواهید شد.
منبع: orthowisconsin.com
