شکستگی انگشتان دست آسیب ناراحت‌کننده‌ای است که می‌توانند به دلایل مختلفی مانند تصادف، آسیب‌های ورزشی یا سقوط و افتادن رخ دهد. این شکستگی‌ها می‌توانند باعث درد و ناراحتی زیادی شده و در هنگام حرکت بسیار دردناک باشد.
مهمتر از آن در صورتی که به سرعت و توسط پزشک تحت درمان قرار نگیرند، ممکن است فرصت طلایی درمان قطعی از دست برود و آسیب‌های ایجاد شده در اثر شکستن انگشت دست، دائمی شود. درک انواع مختلف شکستگی‌های انگشت، شناخت علائم، شیوه تشخیص و انواع درمان آن برای بهبود سریعتر و مؤثرتر بسیار مهم است. کج شدن انگشت دست بعد از شکستگی کمترین اتفاقی است که در صورت عدم درمان ممکن است برای شما اتفاق بیافتد.
توجه کنید که برای درمان شکستگی انگشتان دست باید به یک فوق تخصص انگشت دست در تهران یا شهرهای دیگر مراجعه کنید.
انواع شکستگی انگشتان دست
دست انسان ساختار بسیار پیچیده و ظریفی دارد که از شبکه‌ای درهم تنیده‌ای از استخوان‌ها، ماهیچه‌ها، رباط‌ها و تاندون‌ها تشکیل شده است که همه به طور هماهنگ کار می‌کنند. در هسته این سیستم پیچیده، فالان‌ژ‌ها (phalanges)، سه استخوان کوچک که هر انگشت را تشکیل می‌دهند، قرار دارند، البته به جز انگشت شست، که فقط از دو فالانژ (پرگزیمال و دیستال) تشکیل شده است و فالانکس میانی ندارد. با توجه به این توضیح کوتاه درمورد آناتومی انگشتان دست، به انواع شکستگی انگشت با شدت‌های مختلف می‌پردازیم.
شکستگی مچ دست
شکستن مچ دست، جز شکستگی‌های انگشت محسوب نمی‌شود اما برای موضوع ما مهم است. زیرا اغلب آسیب به مچ می‌تواند با شکستگی انگشت‌ها نیز همراه باشد. در برخی از تصادفات یا زمین خوردن‌های شدید، نیروی ضربه و تکانه می‌تواند با عبور از طریق دست باعث شکستگی در انگشتان هم بشود. این نوع شکستگی می‌تواند چالش برانگیز باشد، زیرا هم انگشتان دست و هم مچ دست را درگیر می‌کند و نیاز به درمان و مراقبت ویژه‌تری دارد.
شکستگی انگشت کوچک دست
در بین انگشتان مختلف، انگشت کوچک که به آن انگشت پینکی نیز می‌گویند، بیشتر در معرض شکستگی است. به دلیل موقعیتی که در بخش بیرونی دست دارد، در هنگام تصادفات یا فعالیت‌های ورزشی بیشتر این انگشت در معرض و آسیب‌پذیر است. هنگامی که دست در معرض نیروی مستقیم یا ضربه قرار می‌گیرد، مانند زمانی که ناخودآگاه هنگام افتادن روی زمین دستمان را مانع می‌کنیم، انگشت کوچک در معرض خطر شکستگی قرار می‌گیرد.
شکستگی جزئی یا مو برداشتن انگشت دست
موبرداشتن انگشت دست، ترک‌های کوچکی در استخوان هستند که اغلب باعث جدا شدن کامل قطعات استخوانی نمی‌شوند. تشخیص این شکستگی‌ها در معاینه اولیه یا اشعه ایکس کمی سخت‌تر است، زیرا ممکن است جابجایی یا تغییر شکل دیده شده در انواع دیگر شکستگی‌ها را نداشته باشند. با این حال، این نوع شکستگی نیز همچنان می‌تواند منجر به درد، تورم و محدودیت در حرکت شود پس تشخیص دقیق را برای درمان مناسب ضروری می‌کند.
شکستگی انگشت شست
شکستگی انگشت شست نیز نسبتاً رایج است. انگشت شست نقش مهمی در دقت و قدرت در مشت گرفتن دارد و شکستگی در هر یک از فالان‌ژ‌های آن می‌تواند عملکرد دست را به شدت محدود کند.
شناخت انواع مختلف شکستگی انگشتان دست برای تشخیص دقیق و برنامه‌ریزی درمانی مناسب ضروری است. هر نوع شکستگی ممکن است چالش‌های منحصر به فردی را از نظر مدیریت و بهبود ایجاد کند. شناسایی مناسب نوع خاص شکستگی، محل آن، و میزان جابجایی نکاتی حیاتی هستند که متخصصان مراقبت‌های بهداشتی هنگام طراحی یک برنامه درمانی مناسب در نظر می‌گیرند. در برخی موارد، ترکیبی از شکستگی در انگشتان متعدد یا شکستن همزمان هم انگشت‌ها و هم مچ ممکن است نیاز به یک درمان ویژه‌تر داشته باشد که تشخیص آن با پزشکان است.
توجه کنید که اگر شکستگی انگشت دست به صورتی باشد که استخوان از پوست بیرون بزند و یا لبه‌های تیز داشته باشد، ممکن است به پارگی تاندون‌های دست نیز منجر شود. پارگی تاندون انگشت شست دست شما نیز می‌تواند از تبعات شکستگی انگشت شما باشد.
مراقبت‌های پس از عمل تاندون انگشت دست به اندازه خود روش درمان مهم است که در صورتی که تاندون انگشت دست شما ترمیم شده باشد، باید در نظر گرفته شود.
تشخیص شکستگی انگشت
تشخیص صحیح شکستگی انگشتان برای تعیین میزان و نوع آسیب ضروری است. پزشک اغلب یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد تا حساسیت، تورم، تغییر شکل یا حرکت غیر طبیعی را بررسی کند. و سپس برای تأیید تشخیص و ارزیابی شدت شکستگی، تصویربرداری تشخیصی مانند اشعه ایکس تجویز می‌شود. به صورت کلی با توجه به علائم شکستگی انگشتان که در ادامه آورده شده است، تشخیص شکستگی تقریبا به سادگی و با استفاده از رادیولوژی به سرعت انجام خواهد شد.
علائم شکستگی انگشت
علائم شکستگی انگشت ممکن است بسته به محل و شدت آسیب متفاوت باشد. علائم شایع شکستی انگشتان شامل
- درد خیلی زیاد
- ورم کردن موضع
- کبودی
- حساس شدن پوست در آن منطقه
- سفتی
- مشکل در حرکت انگشت آسیب
در برخی موارد، انگشت شکسته ممکن است کج یا تغییر شکل یافته نیز به نظر برسد.
درمان شکستگی انگشت دست
انتخاب نوع درمان شکستگی انگشت به فاکتور‌های متعددی وابسته است و نیاز به بررسی دقیق عوامل مختلف از جمله نوع و محل شکستگی، میزان جابجایی، سن بیمار، سلامت کلی و نیاز‌های سبک زندگی دارد. هدف نهایی درمان باید دستیابی به بهبودی و کاهش درد، بازیابی عملکرد انگشت و به حداقل رساندن خطر عوارض طولانی مدت باشد.
درمان‌های غیر جراحی انگشتان دست
- آتل بستن یا گچ گرفتن
روش‌های غیرجراحی معمولاً برای شکستگی‌های پایدار یا با جابجایی کم استفاده می‌شوند. بی‌حرکت‌سازی با استفاده از گچ یا آتل است که از انگشت آسیب‌دیده حمایت و محافظت می‌کند و استخوان‌ها را در طول فرآیند بهبودی در راستای مناسب نگه می‌دارد. قالب‌ها معمولاً از فایبرگلاس یا گچ ساخته می‌شوند و در اطراف دست و انگشت قالب‌گیری می‌شوند تا آن‌ها را در یک موقعیت ثابت نگه دارند. آتل‌ها نیز اغلب زمانی استفاده می‌شوند که نیاز به برداشتن گاه به گاه برای انجام تمرینات درمانی وجود دارد. مدت زمان بی‌حرکتی ممکن است بسته به شدت شکستگی و سرعت بهبودی استخوان متفاوت باشد.
- تمرینات فیزیوتراپی
همانطور که بهبودی آرام آرام حاصل می‌شود و انگشت شکسته جوش می‌خورد، فیزیوتراپی می‌تواند نقش مهمی در روند بهبود داشته باشد. تمرینات درمانی متناسب با نیاز‌های خاص هر بیمار است و اغلب شامل تمرینات با دامنه حرکتی ملایم برای جلوگیری از سفت شدن مفاصل، تمرینات کششی برای حفظ انعطاف‌پذیری و تمرینات تقویتی برای بازسازی قدرت عضلانی است.
جراحی انگشت دست شکسته
در مواردی خاص، روش‌های غیرتهاجی ممکن است برای بهبودی رضایت‌بخش، کافی نباشد. مداخله جراحی زمانی ضروری می‌شود که استخوان‌های شکسته خیلی جابجا شده باشند یا شکستگی‌های پیچیده با چندین انگشت یا مفاصل درگیر اتفاق افتاده باشد، یا زمانی که روش‌های غیرجراحی نتوانسته باشند نتیجه‌ی مطلوبی ارائه دهند.
- جا اندازی باز و تثبیت داخلی (Open Reduction and Internal Fixation ORIF)
این روش جراحی رایجیست که برای درمان شکستگی‌های پیچیده انگشت استفاده می‌شود. در طی روش ORIF، جراح برشی روی محل شکستگی ایجاد می‌کند تا مستقیماً استخوان‌ها را ببیند. سپس قطعات شکسته به دقت در موقعیت آناتومیک مناسب خود قرار می‌گیرند. برای حفظ این تراز و تسهیل بهبودی مناسب، از دستگاه‌های ثابت‌کننده داخلی مانند پین‌ها، پیچ‌ها، سیم‌ها یا صفحات (پلیت‌ها) استفاده می‌شود. این دستگاه‌ها به‌عنوان تکیه‌گاه داخلی عمل می‌کنند و استخوان‌های شکسته را تا زمانی که به اندازه کافی بهبود پیدا کنند، تثبیت می‌کنند. بسته به پیچیدگی شکستگی، سخت‌افزار ممکن است بعداً پس از بهبودی کافی استخوان‌ها برداشته شود.
- ثابت کردن با وسیله خارجی
در برخی موارد شدید که بافت‌های نرم اطراف شکستگی به شدت آسیب دیده باشند، از دستگاه‌های ثابت خارجی استفاده می‌شود. این دستگاه‌ها به صورت خارجی نصب می‌شوند و از پین‌ها یا سیم‌هایی تشکیل شده‌اند که در دو طرف محل شکستگی به استخوان وارد می‌شوند. سپس پین‌ها به یک فریم خارجی متصل می‌شوند که استخوان‌ها را در موقعیت صحیح برای بهبودی نگه می‌دارد. تثبیت خارجی به ویژه برای شکستگی‌های پیچیده یا مواردی که فیکساسیون داخلی ممکن است مناسب نباشد مفید است. معمولا برای این کار از جراحی دست با پین استفاده می‌شود.
مراقبت‌های بعد از درمان
پس از برداشتن گچ، آتل یا سخت‌افزار جراحی، روند توانبخشی ادامه می‌یابد تا اطمینان حاصل شود که انگشت قدرت، دامنه حرکتی و عملکرد خود را به طور کامل بازیابی می‌کند. جلسات فیزیوتراپی هم بعضا ادامه می‌یابد و بر تمریناتی متمرکز می‌شود که به تدریج دست و انگشت را برای انجام کار‌های روزمره آماده می‌کند.
به بیماران توصیه می‌شود برای جلوگیری از هر گونه عارضه بالقوه و ارتقای بازگشت موفقیت‌آمیز به فعالیت‌های عادی، از راهنمایی‌های درمانگر و ارتوپد خود با جدیت پیروی کنند.
مدت زمان جوش خوردن استخوان انگشتان دست بسته به شدت آسیب و نوع درمان متفاوت است ولی به صورت کلی می‌توان گفت که باید زمانی ۶ هفته الی ۳ ماه را برای جوش خوردن انگشتان دست مخصوصا انگشت کوچک در نظر گرفت. این مدت زمان برای همه بیماران یکسان نیست و توسط پزشک به شما گفته خواهد شد.
عوارض و خطرات بالقوه در درمان شکستگی انگشت دست
در حالی که درمان شکستگی انگشت اغلب فرآیندی موفقیت‌آمیز است، عوارض بالقوه‌ای نیز وجود دارد که بیماران و ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی باید مراقب آن‌ها باشند. تأخیر یا اختلال در بهبود، عفونت، آسیب عصبی یا عروق خونی، سفتی مفاصل و از دست دادن عملکرد انگشت خطراتی احتمالی هستند. که ممکن است برای بیماران پیش بیاید.
پیشگیری از شکستگی انگشتان
پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. اقداماتی وجود دارد که می‌توانید برای کاهش خطر شکستگی انگشت انجام دهید:
- لباس محافظ: در ورزش‌ها یا فعالیت‌هایی که با دست انجام می‌شود و خطر افتادن در آن‌ها وجود دارد، پوشیدن لباس‌های محافظ مناسب مانند دستکش می‌تواند شما را از دردسر شکستگی حفظ کند.
- ایجاد یک محیط امن: در خانه و محل کار، اطمینان حاصل کنید که محیط عاری از خطراتی است که می‌تواند منجر به سقوط یا تصادف شود.
- تکنیک مناسب: در ورزش‌ها یا فعالیت‌هایی که نیاز به حرکات مکرر دست دارند، یادگیری و تمرین تکنیک مناسب و اصطلاحاً اشتباه نزدن می‌تواند خطر آسیب‌های ناشی از شکستگی را بسیار کمتر کند.
- حفظ و افزایش سلامت استخوان‌ها: حفظ سلامت استخوان‌ها از طریق یک رژیم غذایی صحیح، مصرف کافی کلسیم و ویتأمین D و ورزش منظم می‌تواند به تقویت استخوان‌ها و کاهش خطر شکستگی کمک کند.
سخن نهایی
شکستگی انگشتان دست معمولا با یک معاینه ساده و استفاده از رادیولوژی به سرعت قابل تشخیص است و روش درمان آن نیز بسته به نوع شکستگی از آتل گرفتن تا جراحی می‌تواند متفاوت باشد. به هر حال باید بدانید که در صورتی که بعد از ضربه دردی را در مچ یا انگشتان دست خود احساس می‌کنید، هر چه سریعتر به پزشک مراجعه کرده و فرصت طلایی برای درمان را از دست ندهید.
منبع: orthoinfo.aaos.org
سوالات متداول
آیا شکستگی انگشت دست بدون مداخله پزشکی امکان پذیر است؟
بعد از شکستگی بدن انسان به خودی خود روند جوش خورد استخوان را آغاز می‌کند. ولی در صورتی که استخوان‌ها در محل درست خود قرار نداشته باشند، ممکن است کج جوش بخورند و بعدا مشکلات بیشتری را به وجود بیاورند.
آیا مصرف سیگار بر روی روند جوش خوردن استخوان‌ها اثر دارد؟
بله. مصرف سیگار باعث کند شدن روند جوش خوردن استخوان خواهد شد.
آیا شکستگی انگشتان یک بیماری رایج محسوب می‌شوند؟
معمولا در هنگام افتادن و یا ضربه، به صورت ناخودآگاه از دست خود برای کاهش ضربه استفاده می‌کنیم و با توجه به ظریف بودن انگشتان، امکان آسیب و شکستگی در آن‌ها زیاد است.
