سندروم تونل گویان که با نام سندروم تونل اولنار نیز شناخته می‌شود، یک بیماری نوروپاتی نادر محسوب می‌شود که باعث آسیب به عصب اولنار و ایجاد علائم مختلفی در بیمار می‌شود.
در این بیماری، عصب اولنار که از گردن آغاز شده و در نهایت بعد از عبور از بازو، آرنج و مچ دست به انگشتان کوچک و حلقه ما می‌رسد، در مچ دست تحت فشار قرار گرفته و باعث ایجاد علائمی مانند درد، گزگز و بی حسی در بیمار خواهد شد.
در این مطلب به طور کامل در مورد این بیماری صحبت خواهیم کرد و روش درمان آن را به شما خواهیم گفت.
آناتومی عصب اولنار و تونل گویان
عصب اولنار یکی از اعصاب اصلی دست ما محسوب شده که از گردن ما آغاز شده، سپس از زیر ساعد ما عبور کرده و داخل کانالی به نام گویان در مچ دست رد شده و در نهایت به کف دست و انگشت کوچک ما می‌رسد. قبل از اینکه عصب اولنار به مچ دست ما برسد، از بین دو عضله در ساعد ما با نام‌های Flexor Carpi ulnaris و Flexor digitorum profundus عبور می‌کند.
کانال گویان در حد فاصل دو استخوان مچ دست یعنی pisiform و hemate قرار دارد و عصب اولنار از میان این تونل عبور می‌کند.
نام دیگر سندروم تونل گویان، سندروم تونل اولنار است زیرا از این تونل این عصب عبور کرده است.
علل ایجاد سندروم تونل گویان
ایجاد فشار بر روی عصب اولنار می‌تواند به بیماری دیگری با نام گیر افتادن عصب اولنار دست نیز به وجود می‌آید و از آنجایی که علائم این دو بیماری با یکدیگر یکسان است، پزشک فوق تخصص دست باید با دقت علائم بیمار را بررسی کرده و مشخص کند که بیماری بر اثر آسیب در مچ دست و یا آرنج دست رخ داده است.
سندروم تونل گویان به اندازه سندروم تونل کارپال رخ نمی‌دهد ولی ممکن است که هر دو بیماری به صورت همزمان بیمار را درگیر کنند.
عصب اولنار دست می‌تواند بر اثر فشردگی، آسیب فیزیکی، التهاب و نارسایی عروقی به وجود بیاید. از جمله علل به وجود آمدن این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کیست گانگلیون (مهمترین علل این بیماری، کیست مچ دست است!)
- انواع تومورها
- مشکلات آناتومی بدن مخصوصا در ساعد و مچ دست
- سندروم هایپوتنار همر
- شکستگی‌ها و دررفتگی مچ دست
- فشار بیش از حد به مچ مثلا در ورزش دوچرخه سواری
- سندروم تونل کارپال
- یاتروژنیک
علائم سندروم کانال گویان چیست؟
از آنجایی که عصب اولنار به کف دست و انگشت کوچک و بخش خارجی انگشت حلقه می‌رسد، بیشترین علائم نیز در این جا به وجود می‌آید. از جمله علائم این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- احساس بی حسی، گزگز و سوزن سوزن شدن
- احساس درد، خارش و احساس غیر عادی
- ضعیف شدن انگشتان دست مخصوصا انگشت کوچک و حلقه
- مشکلات حرکتی در خم و راست کردن انگشتان
- عدم توانایی در انجام کارهای ظریف مثل خطاطی، تایپ کردن و کار با انگشتان
طبق تجربه ما، بیشترین بیمارانی که به این سندروم مبتلا می‌شوند، بیشترین علائم را در هنگام بیدار شدن تجربه می‌کنند. همچنین در طول زمان که عضلاتی که با عصب اولنار کنترل می‌شوند به دلیل بیماری ضعیف می‌شوند، احساس سوزش و درد در کف دست به طور مرتب افزایش می‌یابد.
به تدریج بیمار متوجه می‌شود که باز کردن انگشتان دست برای وی سخت‌تر شده و قدرت و کنترل انگشتان ضعیف خواهد شد.
کانال گویان که عصب اولنار از داخل آن عبور می‌کند، خود به ۳ بخش مختلف تقسیم شده و ایجاد فشار بر روی عصب در هر بخش می‌تواند علائمی متفاوت را در بیمار به وجود آورد.
بخش ۱: اگر فشار در بخش ۱ به عصب اولنار وارد شود، بیمار حس گزگزی را در انگشت کوچک و بخش خارجی انگشت حلقه خود خواهد داشت. علاوه بر این حرکت تمامی انگشتانی که به عصب اولنار وابسته هستند، با اختلال همراه خواهد بود.
بخش ۲: اگر فشار در بخش ۲ باشد، بیشترین اختلال در قدرت انگشتان خواهد بود.
بخش ۳: اگر فشار در بخش ۳ باشد، بیشتری مشکلات حسی در کف انگشت کوچک و انگشت حلقه وجود دارد و بیمار با مشکل حرکتی خاصی مواجه نخواهد شد.
سندروم تونل گویان چگونه تشخیص داده می‌شود؟
در صورتی که با هر کدام از علائم گفته شده روبه‌رو شدید، بهتر است هر چه سریعتر به یک پزشک فوق تخصص دست و یا پزشک متخصص ارتوپدی مراجعه نمایید. پزشک از شما شرح حال کاملی خواهد گرفت و در صورتی که سابقه ضربه و یا شکستگی در مچ دست داشته باشید و یا به ورزشی مانند دوچرخه سواری مشغول باشید، احتمال مثبت شدن تشخیص بیماری سندروم کانال گویان شما بالاتر خواهد رفت.
همانطور که در بالا به شما گفتیم، ما در کلینیک دکتر روزبه تقوی با دقت علائم را بررسی خواهیم کرد و ممکن است شما تنها با علائم حرکتی، علائم حسی و یا هر دو علامت به صورت همزمان درگیر شوید.
در ابتدا پزشک فوق تخصص از شما می‌خواهد بعضی از کارها مانند برداشتن سکه یا اجسام ریز از روی میز، مشت کردن دست خود و حرکت دادن انگشتان خود به صورت مایل را انجام دهید. بعد از انجام این حرکات پزشک بر روی دست شما آزمایشات زیر را انجام خواهد داد:
- آزمایش تینل: در این آزمایش با استفاده از یک چکش مخصوص بر روی محل عصب ضربات آرامی زده شده و تغییر حس بیمار در انگشت کوچک و حلقه با دقت ارزیابی خواهد شد.
- آزمایش فورمنت: در این آزمایش از بیمار خواسته شده تا تکه کاغذی را بین انگشت شست و انگشتان دیگر خود (به ترتیب) نگه داشته و پزشک سعی می‌کند با کشیدن کاغذ از بین دو انگشت، قدرت انگشتان را تخمین بزند.
- آزمایش وارتنبرگ: در این آزمایش در ابتدا دست بیمار بر روی یک میز قرار داده شده و انگشتان وی از هم باز می‌شود. سپس از بیمار خواسته خواهد شد که انگشتان خود را بهم بچسباند.
- آزمایش آلن: در این آزمایش دست بیمار در ناحیه مچ دست توسط پزشک در دو ناحیه رادیال و اولنار فشار داده شده تا جریان خون کاهش یابد. سپس با برداشتن فشار از روی هر کدام، میزان خون حرکت کرده به سمت کف دست محاسبه خواهد شد.
علاوه بر ۴ آزمایش بالا، عکس رادیولوژی، عکس سی تی اسکن و عکس MRI می‌توانند به پزشک برای تشخیص دقیق‌تر سندروم کمک کنند.
همانطور که در عکس بالا مشاهده می‌کنید، عکس MRI بیمار که در آن اولنار نشان داده شده است با فلش مشخص شده است.
درمان سندروم تونل گویان
درمان سندروم تونل گویان مانند درمان سندروم تونل کارپال بسته به شدت بیماری و علائم بیمار می‌تواند به روش‌های غیر جراحی و جراحی انجام شود.
در صورتی که بیماری در حالت خفیف تا متوسط باشد، معمولا برای یک دوره سه ماهه، درمان‌های غیر جراحی برای بیمار تجویز شده و در صورتی که بیمار به این درمان‌ها پاسخ ندهد، عمل جراحی برای وی تجویز خواهد شد.
ورزش‌های تونل گویان
از بیمار خواسته خواهد شد که با انجام ورزش‌های مختلف که در ادامه گفته خواهد شد، عصب اولنار خود را تمرین دهد.
۱- ایستاده و دست خود را در کنار بدن از خود دور کنید. سپس آرنج خود را خم کرده و صورت خود را با کف دست لمس کنید.
۲- یک ظرف را در دست خود گرفته و بر روی یک صندلی بشینید. سپس ظرف را به بالا سر خود برده و سپس به سمت پایین حرکت دهید.
۳- انگشت شست و سبابه خود را به یکدیگر چسبانده و یک دایره تشکیل دهید. سپس با حفظ این موقعیت دست خود را به سمت بالا آورده و سپس مچ دست خود را بچرخانید.
استراحت بیمار و استفاده از آتل
از بیمار خواسته شده تا کارهایی که به مچ دست فشار زیادی وارد می‌کند را برای مدتی کم کرده و به استراحت بپردازد. ورزش‌هایی از قبیل دوچرخه سواری و بلند کردن اجسام مختلف محدود شده و در صورتی که بیمار به ورزش حرفه‌ای مشغول باشد، از وی خواسته شده تا نحوه انداخت فشار بر روی مچ دست را تغییر دهد. مثلا در ورزش دوچرخه سواری از استراحت‌گاه دست متفاوتی استفاده می‌شود.
همچنین یک آتل برای بیمار طراحی شده تا مچ دست در حالت طبیعی نگه داشته شود و فشار از روی تونل گویان برداشته شود. از این اسپلینت برای ۱ الی ۱۲ هفته طبق دستور پزشک استفاده خواهد شد.
جراحی سندروم تونل گویان
در صورتی که علائم بیماری در مدت زمان ۳ ماه کاسته نشود، جراحی سندروم تونل اولنار برای بیمار تجویز خواهد شد. هدف از این جراحی، کم کردن فشار بر روی مچ دست و تونل گویان با برداشتن مناطقی است که عصب اولنار را تحت فشار قرار می‌دهد.
همانطور که در ویدیو جراحی سندروم تونل گویان مشاهده می‌کنید، در ابتدا جراح دست موقعیت برش بر روی کف دست را که در پایین انگشت کوچک قرار دارد، مشخص می‌کند. سپس برشی بر روی این ناحیه زده خواهد شد. سپس با استفاده از یک قیچی، ناحیه باز شده و با استفاده از چنگک‌های مخصوص، پوس باز شده تا جراح بتواند به صورت مستقیم کانال گویان را مشاهده کند.
سپس بعد از باز کردن بافت‌ها از یکدیگر به عصب اولنار دسترسی پیدا می‌کند. سپس با مشخص کردن بخش‌هایی که به عصب اولنار فشار وارد می‌کند، با استفاده از چاقوی مخصوص، فشار برداشته شده و در نهایت محل جراحی بخیه زده خواهد شد.
بعد از عمل جراحی و به مدت ۲ هفته از بیمار خواسته شده تا دست خود را بالاتر از سطح قلب خود گرفته و با انجام نرمش‌های خاصی حرکات محدودی را بر روی مچ دست انجام دهد.
منبع: physio-pedia.com
